Ενίσχυση του αδελφικού δεσμού των ανηλίκων τέκνων

Ιστορικό : Όταν οι γονείς χωρίσανε η μία ανήλικη κόρη επέλεξε να ακολουθήσει τον πατέρα της (με την σύμφωνη γνώμη της μητέρας της), ενώ η μικρότερη κόρη είχε αρχικά επιλέξει να ακολουθήσει την μητέρα της. Ενώ τα 2 αδέρφια είχαν αρχικά «χωριστεί» με συμφωνία των γονέων, το Εφετείο ανέθεσε την άσκηση της γονικής μέριμνας και των 2 παιδιών στον πατέρα. Στη συνέχεια ο Άρειος Πάγος με την υπ.αρ. 952/2007 απόφασή του (δημοσιευμένη στην Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών του ΔΣΑ) δέχθηκε την εφετεική κρίση ως προς την απομάκρυνση της μίας ανήλικης από την μητέρα της και την ανάθεση της γονικής μέριμνας στον πατέρα της κρίνοντας πως υπερέχει των δυσμενών συνεπειών εκ της απομάκρυνσης του τέκνου από τη μητέρα του η ενίσχυση του αδελφικού δεσμού των ανηλίκων που απαιτείται για τη σωστή ψυχοσωματική τους διάπλαση και εξυπηρετεί περισσότερο το συμφέρον αμφότερων των ανηλίκων  


Παρατίθεται κατωτέρω απόσπασμα της απόφασης του Αρείου Πάγου.

"..Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1510, 1511, 1512, 1514 του ΑΚ συνάγεται ότι η γονική μέριμνα, η οποία περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου του τέκνου, την διοίκηση της περιουσίας του και την εκπροσώπηση του σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, ασκείται από τους γονείς του. Είναι δε έννοια ευρύτερη της επιμέλειας, η οποία (επιμέλεια) περιλαμβάνει την ανατροφή, την επίβλεψη, την μόρφωση και την εκπαίδευση του τέκνου, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής του. Στην περίπτωση όμως διακοπής της συζυγικής συμβιώσεως, όταν ανατρέπονται πλέον οι συνθήκες της ζωής της οικογένειας, καταργείται ο συζυγικός οίκος δημιουργείται χωριστή εγκατάσταση του καθενός από τους γονείς και ανακύπτει θέμα της διαμονής των ανηλίκων τέκνων πλησίον του πατέρα ή της μητέρας τους, η ρύθμιση της γονικής μέριμνας αυτών γίνεται από το δικαστήριο. Ως κατευθυντήρια γραμμή για την άσκηση της γονικής μέριμνας, στην περίπτωση διαφωνίας των γονέων των τέκνων και της προσφυγής τους στο δικαστήριο, αλλά και πυρήνας για τον προσδιορισμό της ασκήσεως της γονικής μέριμνας του ανηλίκου είναι το αληθινό συμφέρον του τέκνου, που αποσκοπεί στην ανάπτυξη του ανηλίκου σε μία ανεξάρτητη και υπεύθυνη προσωπικότητα. Για την εξειδίκευση της αοριστίας αυτής νομικής έννοιας δεν παρέχονται από τον νομοθέτη εκ των προτέρων σταθερά προσδιοριστικά στοιχεία πέραν από το επιβαλλόμενο στον δικαστή καθήκον να σεβασθεί την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μην κάνει διακρίσεις εξαιτίας του φύλου, της κοινωνικής προέλευσης ή της περιουσιακής - οικονομικής κατάστασής τους. Η μικρή ηλικία του ανηλίκου τέκνου και το φύλο του δεν αποτελούν κυρίαρχο κατά νόμο στοιχείο για το προσδιορισμό του συμφέροντος του ανηλίκου αναφορικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας στον ένα ή τον άλλο από τους γονείς του, γιατί η άποψη ότι η γονική μέριμνα των μικρής ηλικίας τέκνων πρέπει να ανατίθεται στη μητέρα τους λόγω του ότι έχουν ανάγκη της μητρικής στοργής και ιδιαίτερων περιποιήσεων, εξακολουθεί να ισχύει, κατά τις νεώτερες ιατρικές παιδαγωγικές και ψυχολογικές έρευνες, μόνο για την νηπιακή ηλικία, για την οποία αναγνωρίζεται σαφής βιοκοινωνική υπεροχή στη μητέρα, ενώ για το μεταγενέστερο χρόνο αναγνωρίζεται ο σοβαρός ρόλος του πατέρα στην όλη διαμόρφωση των διαπροσωπικών σχέσεων του τέκνου. Στην δικαστική συνεπώς κρίση καταλείπεται ευρύ πεδίο ώστε, αφού ληφθούν υπόψη, όλες οι σχέσεις και οι περιστάσεις, να καταλήξει σε ρύθμιση τέτοια, που να εξυπηρετείται καλύτερα το συμφέρον του ανηλίκου τέκνου. Κρίσιμα προς τούτο στοιχεία είναι, μεταξύ άλλων, η καταλληλότητα του ή των γονέων για την ανάληψη του έργου της διαπαιδαγωγήσεως και της περιθάλψεως του ανηλίκου τέκνου, και οι έως τότε δεσμοί του τέκνου με τους γονείς και αδελφούς του. Για το σκοπό τούτο λαμβάνεται υπόψη η προσωπικότητα και η παιδαγωγική καταλληλότητα του κάθε γονέα και συνεκτιμώνται οι συνθήκες κατοικίας και η οικονομική κατάσταση τούτων. Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη απόφαση, το Εφετείο δικάζοντας έφεση του ήδη αναιρεσιβλήτου κατά της υπ΄ αριθ. 10235/2005 οριστικής αποφάσεως του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, με την οποία είχαν γίνει δεκτές, κατά ένα μέρος αντίθετες αγωγές των διαδίκων και είχε ανατεθεί η αποκλειστική άσκηση της γονικής μέριμνας της ανήλικης θυγατέρας των διαδίκων, Χ2 στην αναιρεσείουσα μητέρα της και η αποκλειστική άσκηση της γονικής μέριμνας της ανήλικης θυγατέρας των διαδίκων Χ1, στον αναιρεσίβλητο πατέρα της, δέχθηκε ανελέγκτως τα ακόλουθα: Οι ενήλικοι διάδικοι τέλεσαν μεταξύ τους, νόμιμο γάμο, από τον οποίο γάμο απόκτησαν δύο τέκνα, και συγκεκριμένα τη Χ1 ηλικίας κατά το χρόνο ασκήσεως των δύο αντιθέτων αγωγών 12 ετών και σήμερα 14 ετών περίπου και την Χ2 , ηλικίας κατά τον προαναφερόμενο χρόνο 7 ετών και σήμερα 9 ετών περίπου. Τα πρώτα χρόνια εργάζονταν μόνον ο εκκαλών-εναγόμενος-ενάγων, (ήδη αναιρεσίβλητος) ως …, ενώ η εφεσίβλητος - ενάγουσα - εναγομένη (ήδη αναιρεσείουσα) ασχολούνταν αποκλειστικά με τη φροντίδα της κατοικίας τους και με την ανατροφή των προαναφερομένων ανηλίκων τέκνων τους. Από το έτος 2000 και μετέπειτα άρχισε να εργάζεται και η εφεσίβλητος - ενάγουσα - εναγόμενη, αρχικά σε διάφορα καταστήματα και στη συνέχεια σε ….. Η έγγαμη συμβίωση των διαδίκων δεν εξελίχθηκε ομαλά και διασπάσθηκε οριστικά, στις αρχές Ιανουαρίου του έτους 2004, με την αποχώρηση του αναιρεσιβλήτου από τη συζυγική τους κατοικία. Από τα τέκνα των διαδίκων η Χ1 επέλεξε να ακολουθήσει τον πατέρα της, με τη σύμφωνη γνώμη και της μητέρας της, ενώ η Χ2 αρχικά επέλεξε, να ακολουθήσει τη μητέρα της με την οποία και διαμένει μέχρι και σήμερα. Αρχικά ο αναιρεσίβλητος εγκαταστάθηκε για λίγο χρονικό διάστημα στην κατοικία της αδελφής του και ακολούθως προέβη στη μίσθωση άλλης κατοικίας στην ..... και συγκεκριμένα επί της οδού ....., στην οποία και διαμένει με την ανήλικη Χ1 και την αδελφή του. Η αναιρεσείουσα παρέμεινε αρχικά στη συζυγική τους κατοικία με την ανήλικη θυγατέρα τους Χ2 , στη συνέχεια όμως μίσθωσε άλλο διαμέρισμα στην .... που βρίσκεται στην επί της οδού ..... , πολυώροφη οικοδομή και στο οποίο διαμένει έκτοτε με την προαναφερόμενη θυγατέρα της. Και οι δύο γονείς των προαναφερόμενων ανηλίκων τέκνων αγαπούν πολύ τα τέκνα τους και επιθυμούν να βρίσκονται συνεχώς μαζί τους. Από τη διάσπαση της έγγαμης συμβιώσεως των διαδίκων, δηλαδή για χρονικό διάστημα πολλών μηνών, η μεν ανήλικη Χ1 διαμένει με τον πατέρα της, η δε Χ2 με τη μητέρα της δηλαδή η καθεμία ανήλικη διαμένει σε διαφορετικό περιβάλλον. Η Χ1 είναι μαθήτρια της δεύτερης τάξεως του Γυμνασίου, ενώ η Χ2 είναι μαθήτρια της τρίτης τάξεως του Δημοτικού Σχολείου. Το γεγονός ότι οι ανήλικες θυγατέρες των διαδίκων διαμένουν, όπως προαναφέρθηκε, σε χωριστό περιβάλλον, μακριά η μία από την άλλη, δεν συμβάλλει στην ανάπτυξη του αδελφικού δεσμού μεταξύ τους, πράγμα που απαιτείται για τη σωστή ψυχοσωματική τους διάπλαση. Το συμφέρον τους επιβάλλει να διαμένουν μαζί κάτω από την ίδια στέγη. Ειδικότερα (συνεχίζει το Εφετείο) η ανήλικη Χ1 έχει αναπτύξει ιδιαίτερο ψυχικό δεσμό με τον πατέρα της, με τον οποίο διαμένει μέχρι σήμερα και επιθυμεί να συνεχίσει να διαμένει. Αυτός δε είναι υπεύθυνος και στοργικός πατέρας, ασχολείται συνεχώς με τη Χ1 βοηθούμενος και από την αδελφή του που διαμένει μαζί τους, και έχει δημιουργήσει ένα ήρεμο περιβάλλον, από το οποίο δεν επιθυμεί να απομακρυνθεί η Χ1. Με την τελευταία και στην κατοικία του αναιρεσιβλήτου πρέπει να διαμένει και η άλλη ανήλικη θυγατέρα των διαδίκων Χ2 , διότι, τούτο θα συμβάλει στη σωστή ανάπτυξη της προσωπικότητάς της. Πράγματι η ανήλικη Χ1 όπως διαπίστωσε από την προσωπική επαφή μαζί της ο Δικαστής που δίκασε την υπόθεση στο πρωτοβάθμιο δικαστήριο, καθώς και ο Εισηγητής του παρόντος Δικαστηρίου (Εφετείου) είναι εντελώς αρνητική στην προοπτική της επιστροφής της στην κατοικία της μητέρας της και αντιδρά έντονα στη σκέψη της αναθέσεως της ασκήσεως της γονικής της μέριμνας στην εφεσίβλητη μητέρα της, αποδίδοντας εμμέσως, πλην σαφώς, σε αυτήν το χωρισμό των γονέων της και δείχνοντας ότι έχει πληγωθεί υπέρμετρα από την απόφαση της μητέρας της για τη διάσπαση της έγγαμης συμβιώσεώς της με τον πατέρα της, απόφαση που θεωρεί ότι δεν έχει αιτιολογηθεί επαρκώς από τη μητέρα της. Ευθέως δήλωσε ότι δεν θα φύγει από τον πατέρα της. Η βούλησή της αυτή δεν προέκυψε ότι είναι προϊόν πειθαναγκασμού ή υπέρμετρης επιείκειας του πατέρα της ή αλόγιστης παροχής υλικών αγαθών, προκειμένου να προσκολληθεί σε αυτόν και πολύ περισσότερο κάποιας διαταραγμένης προσωπικότητάς της. Ακόμη και η μικρή θυγατέρα των διαδίκων Χ2 , η οποία διαμένει με τη μητέρα της κατά την εξέτασή της από τον Εισηγητή Δικαστή του Δικαστηρίου αυτού (Εφετείου) χωρίς να εκφράσει τίποτε το μεμπτό εναντίον της μητέρας της, δήλωσε ότι θέλει να διαμένει στην κατοικία του πατέρα της για να είναι μαζί με την αδελφή της. Επίσης, θέλει, να ασχολείται με τα προβλήματά της, παράλληλα και με της αδελφής της, μόνον ο εκκαλών πατέρας της. Στη συνέχεια το Εφετείο αφού αναφέρεται στην πολύ καλά επίδοση της Χ1 στο σχολείο δέχεται ότι και η μικρή Χ2 έχει άριστη επίδοση στα μαθήματά της, καθώς και στην Αγγλική γλώσσα. Με βάση δε τις παραδοχές αυτές έκρινε το Εφετείο ότι το καλώς εννοούμενο συμφέρον των ανηλίκων τέκνων των διαδίκων, υπαγορεύει να ανατεθεί στον αναιρεσίβλητο πατέρα η αποκλειστική άσκηση της γονικής μέριμνας όχι μόνο της ανήλικης Χ1 , όπως είχε κρίνει το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, αλλά και της ανήλικης Χ2 και αφού εξαφάνισε ως προς το τελευταίο αυτό κεφάλαιο (γονική μέριμνα της Χ2 ) την πρωτόδικη απόφαση ανέθεσε στον αναιρεσίβλητο, κατά παραδοχή του σχετικού αιτήματος της ένδικης αγωγής του, την αποκλειστική άσκηση της γονικής μέριμνας και της ανήλικης Χ2 . Με το να κρίνει έτσι το Εφετείο δεν παρεβίασε τις προαναφερθείσες ουσιαστικού δικαίου διατάξεις των άρθρων 1510, 1511, 1512 και 1514 ΑΚ, ούτε ευθέως, ούτε εκ πλαγίου με ανεπαρκείς αιτιολογίες ως προς το δικαιολογημένο ή όχι της απομάκρυνσης της ανήλικης Χ2 από την αναιρεσείουσα μητέρα της και ανάθεση της γονικής μέριμνας αυτής στον αναιρεσίβλητο πατέρα της αφού με τις ανωτέρω παραδοχές του διέλαβε επαρκή αιτιολογία στην οποία περιέχονται όλα τα απαιτούμενα για την εφαρμογή, ως προς το ανωτέρω ζήτημα, των διατάξεων, των άρθρων 1510, 15121, 1512 και 1514 ΑΚ περιστατικά..."


Μπορείς να διαβάσεις αντίθετη απόφαση εδώ






Στεφανία Σουλή
Δικηγόρος
http://www.stefaniasouli.gr/prophil/