Ποιος μίλησε για Ισότητα (Βία κατά των ανδρών)

Αντικείμενό μου είναι η εκπαίδευση και η επιμόρφωση ενηλίκων σε μία δύσκολη και παρεξηγημένη θεματική που είναι η βία κατά των γυναικών. Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν ένα τουλάχιστο πρόσωπο, από το φιλικό, συγγενικό, ή κοινωνικό τους περιβάλλον, που είναι θύμα ή υποψιάζονται ότι είναι θύμα βίας, παρόλα αυτά ελάχιστοι από αυτούς έχουν εμπλακεί ή θα εμπλακούν,  καθοιονδήποτε τρόπο, είτε με το θύμα, υποστηρικτικά, είτε με το δράστη, καταγγελτικά. Οι  κύριοι λόγοι αυτής της ανεχτικής, στη βία, συμπεριφοράς είναι οι εξής: 1) ακόμα και σήμερα η βία κατά των γυναικών και ιδιαίτερα η ενδοοικογενειακή βία θεωρείται προσωπική υπόθεση και 2) ενώ η βία κατά των γυναικών συνιστά κατάφωρη παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συνεχίζεται μέχρι και σήμερα, να παρουσιάζεται αποκλειστικά ως μείζον φεμινιστικό θέμα από φεμινίστριες.

Ξεκινάω με αυτό τον πρόλογο γιατί είμαι απόλυτα πεπεισμένη ότι ο εκπαιδευτής κινείται και ελίσσεται ανάλογα με την θεματική του. Εγώ δεν έχω να αντιμετωπίσω μόνο την άγνοια των εκπαιδευόμενων για αυτό το πολυσύνθετο και πολυδιάστατο φαινόμενο αλλά και τα ταμπού και τα στερεότυπα που ενυπάρχουν στο μυαλό το περισσότερων, αφού όπως ισχυρίζονται και διατείνονται, η βία κατά των γυναικών είναι εύρημα και ευφυολόγημα του φεμινιστικού κινήματος και στην καλύτερη των περιπτώσεων, εάν υπάρχει το φαινόμενο, υπάρχει, γιατί η γυναίκα θέλει και τα παθαίνει .  

Διαβάζοντας τις κύριες θεωρίες και πρακτικές εκπαίδευσης, προσπάθησα να τοποθετήσω τον εαυτό μου ως εκπαιδευτή μέσα σε κάποιες από αυτές. Στάθηκε αδύνατο να κατασταλάξω απόλυτα σε κάποια θεωρία και να αποδεχτώ ολοκληρωτικά τις μεθόδους και πρακτικές της. Εντούτοις αναγνώρισα το εαυτό μου ως εκπαιδευτή- «διευκολυντή» της μάθησης περισσότερο,  και λιγότερο εμψυχωτή. Αλλιώς θα μιλήσεις και θα παρουσιάσεις ένα ανθρωπιστικό ή κοινωνικό θέμα και αλλιώς ένα τεχνοκρατικό.

Ο εκπαιδευτής πρέπει να ελίσσεται και να κινείται ανάλογα με την εκάστοτε θεματική του, τους εκπαιδευόμενους και συνακόλουθα, την αδιάφορη ή ενεργή συμμετοχή τους. Ο εκπαιδευτής –διευκολυντής της μάθησης πρέπει να τροφοδοτεί τους εκπαιδευόμενους συνεχώς με ερωτήματα και να τους παρακινεί και να τους ενθαρρύνει να στοχαστούν κριτικά πάνω σε εμπειρίες που ο ίδιος ο εκπαιδευτής ή πιθανόν και κάποιος άλλος συμμετέχων φέρνει στην ομάδα.. Για μένα επιτυχημένη είναι η εκπαίδευση που όταν φεύγεις από αυτή ή την παίρνεις μαζί σου ή σε ακολουθεί αυτή…  Και εδώ θα έλεγα ότι ενστερνίζομαι αυτό που λέει ο Jarvis ότι ο άνθρωπος δεν είναι άλλο παρά το σύνολο της μάθησής του ενώ η εμπειρία δεν είναι άλλο παρά η προσωπική ενσυναίσθηση του Άλλου, η οποία συμβαίνει στο σημείο που συναντάται ο εσωτερικός μας εαυτός με τον έξω κόσμο ή με τον κόσμο του Άλλου… τολμώ να προσθέσω.

                           _____________________*_______________________     

Το σεμινάριο εκπαίδευσης ορίστηκε στο γραφείο ενός συναδέλφου,  το τελευταίο Σάββατο του Μαρτίου και ώρα 9 το πρωί.  Τον τελευταίο χρόνο, το  γραφείο αυτό, είχε καταστεί τόπος συνάντησης ,συζήτησης και γόνιμου προβληματισμού μίας ομάδας νεαρών δικηγόρων, η οποία με οδηγό την ασίγαστη δίψα για μάθηση αλλά και το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο και το κοινωνικό σύνολο, διοργάνωνε επιμορφωτικές συναντήσεις παντός νομικού θέματος. Κάθε μήνα η ομάδα έφερνε και ένα θέμα προς συζήτηση- επιμόρφωση.  Κάθε μήνα η ομάδα καλούσε και έναν συνάδελφο επιμορφωτή. Την ιδέα, για την επιμόρφωση της ομάδας στα θέματα της βίας κατά των γυναικών, την έριξε η Μάγδα στο τραπέζι. Στην αρχή, όπως η ίδια μου εκμυστηρεύτηκε, κάποιοι  συνάδελφοι, αντέδρασαν στη διοργάνωση του σεμιναρίου και ήσαν αρνητικοί. Κάποιοι, περισσότερο διαλλακτικοί, πρότειναν να προσκληθεί ταυτόχρονα και ένας νομικός που να ασχολείται με τη βία κατά των αντρών. Η συζήτηση για τη διοργάνωση του σεμιναρίου κρατούσε καλά τους τελευταίους μήνες και η πιθανότητα να διοργανωθεί μία συνάντηση επιμόρφωσης συζητιόταν και συζητιόταν. Η πιθανότητα έγινε πραγματικότητα, όταν η Μάγδα έστειλε στην ομάδα τα στατιστικά στοιχεία της ενδοοικογενειακής βίας που έδωσε η Αστυνομία και η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων το 2011. Αμέσως κανονίστηκε η επιμορφωτική συνάντηση και το θέμα : Νομική Συμβουλευτική σε γυναίκες –θύματα βίας με την Οπτική του Φύλου. Τον τίτλο τον «έκλεψε»  η Μάγδα από τον Οδηγό Νομικής Συμβουλευτικής με την Οπτική του Φύλου σε γυναίκες θύματα βίας, που έχει αναρτήσει η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων στην ιστοσελίδα της και του οποίου τυγχάνω συγγραφέας. Έτσι έγινε και η επικοινωνία μαζί μου.  Έφτασα στον ορισθέντα τόπο συνάντησης, στο γραφείο του συναδέλφου, στις 8 και 30. Με έκπληξη είδα ότι στην αίθουσα συμβουλίου κάθονταν 13 άνθρωποι αντί για 8, όπως είχα ενημερωθεί. Γρήγορα μέτρησα 7 άντρες και 6 γυναίκες και έλειπε η Μάγδα. Όλοι πίνανε τον καφέ τους και συζητούσαν φωναχτά μεταξύ τους. Με έπιασε τέτοιο άγχος που πήρα το κινητό μου και βγήκα στο μπαλκόνι να της τηλεφωνήσω. Η Μάγδα δεν απαντούσε. Μπήκα μέσα και καλημέρισα.  Ένας συνάδελφος με πλησίασε και με ρώτησε εάν είμαι η ομιλήτρια.  Ναι είπα, εγώ είμαι. Τον είδα με κοίταζε καλά- καλά. Γιατί με κοιτάτε έτσι;… τον ρώτησα. Περίμενα να δω κάτι διαφορετικό… μου απάντησε και γέλασε και μετά μου ζήτησε συγγνώμη. Δεν χρειάζεται να μου ζητάτε συγγνώμη… του είπα, ξέρω τι εννοούσατε και χαίρομαι που είσαστε ειλικρινής και μου το είπατε. Κάθισα στο γραφείο που είχε τοποθετηθεί  μπροστά από το μακρύ τραπέζι του συμβουλίου. Ετοίμαζα μηχανικά το φάκελό μου, όταν μπήκε η Μάγδα. Αμέσως ήρθε προς το μέρος μου. Τι έγινε;  μου είπε όλο χαμόγελο. Γνωριστήκατε;   Δεν πρόλαβα …μόνο ένας ήρθε και μου μίλησε, της απάντησα.  Να αυτός εκεί και της τον έδειξα με τρόπο. Σίγουρα θα είναι από αυτούς που αρνιόντουσαν την συνάντηση … συμπλήρωσα χαμηλόφωνα. Μέντιουμ είσαι …μου είπε …που το κατάλαβες; Θα σου πω στο τέλος ψιθύρισα. Με είχε πιάσει άγχος. Στο μυαλό μου στριφογύριζε η φράση που μου είχε πει ο νεαρός συνάδελφος …περίμενα να δω κάτι άλλο…  ένδειξη ότι ήδη ένας από την ομάδα ήταν αρνητικά προκατειλημμένος. Κοίταξα το ρολόι μου. Η ώρα ήταν ακριβώς 9. Έπρεπε να αρχίσω. Το είπα στην Μάγδα και αυτή πήρε τη θέση της στην υπόλοιπη ομάδα.

Ξεκίνησα παρουσιάζοντας τον εαυτό μου. Λίγα λόγια, επιγραμματικά, τι έχω κάνει, που έχω εργαστεί. Στη συνέχεια ζήτησα να γνωριστούμε μεταξύ μας και να παρουσιάσει ο καθένας τον διπλανό του. Ήδη οι περισσότεροι γνωρίζονταν πολύ καλά. Όταν τελείωσε και ο τελευταίος την παρουσίαση, τους ζήτησα να ορίσουμε το χρόνο λήξης της επιμορφωτικής συνάντησης. Με ενημέρωσαν ότι οι συναντήσεις τελειώνουν γύρω στις 3.  Συμφωνήσαμε να κάνουμε ένα δεκαπεντάλεπτο διάλειμμα στις 11 και ένα διάλειμμα μισάωρου στις 1μμ. Στη συνέχεια πήρε το λόγο η Μάγδα, η οποία είχε συγκεντρώσει τα ερωτήματα των μελών της ομάδας σε ένα χαρτί και με βάση τα οποία θα έπρεπε  να οριοθετηθεί το πρόγραμμα, και πρότεινε να ξεκινήσουμε από την οπτική του φύλου στη νομική συμβουλευτική, όπως και ήταν ο τίτλος του θέματος. Ένας συνάδελφος παρενέβη αντιπροτείνοντας να εξετάσουμε το θέμα νομική συμβουλευτική από την οπτική των φύλων σε θύματα βίας και των δύο φύλων.  Γέλιο και ψίθυρος απλώθηκε μέσα στην αίθουσα. Κοίταξα τον συνάδελφο που πρώτος με είχε καλημερίσει. Ήταν σιωπηλός και με κοίταζε. Η Μάγδα το ίδιο. Οι υπόλοιποι είχαν παρασυρθεί από την αντιπρόταση και είχαν αρχίσει μία ζωηρή συζήτηση. Σηκώθηκα όρθια και κάθισα στη δεξιά πλευρά του γραφείου που μου είχαν δώσει. Στράφηκα στον συνάδελφο που έκανε την αντιπρόταση λέγοντας πως τα φύλα είναι δύο και πως συμφωνώ μαζί του ότι η οπτική θα πρέπει να είναι των φύλων και όχι μόνο του Φύλου γιατί βία δέχονται και οι άνδρες από τις γυναίκες. Παράλληλα επισήμανα το δικό μου ρόλο στη συγκεκριμένη συνάντηση και τη θεματική που μου είχε ορισθεί εξαρχής. Επίσης ενημέρωσα , ότι ενώ γνωρίζω μεμονωμένες περιπτώσεις ανδρών που έχουν υπάρξει θύματα βίας είτε σωματικής –είτε ψυχολογικής από γυναίκα, εντούτοις δεν έχω την εμπειρία αυτή, που θα με καθιστούσε ικανή να έχω άποψη επί του θέματος. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο, κάποιος, είτε από γούστο, είτε επειδή  διάκειται αρνητικά απέναντι στη θεματική της επιμόρφωσης, να δημιουργεί θέμα, εκ του μη όντος, και να διασπείρει  αμφιβολίες σχετικά με την σκοπιμότητα κα την αναγκαιότητα της επιμορφωτικής συνάντησης ή του σεμιναρίου. Μου έχει συμβεί αρκετές φορές σε σεμινάρια με αστυνομικούς. Όμως εδώ δεν υπήρχε τέτοια περίπτωση και η παρατήρηση του συναδέλφου ήταν εύστοχη. Η βία κατά των ανδρών είναι ένα γεγονός που δεν μπορείς να το παραβλέψεις . Και σε αυτή την περίπτωση η συμβουλευτική στον άνδρα- θύμα  θα γινόταν με την Οπτική του Φύλου, του δικού του φύλου. Είναι σημαντικό να αποδέχεσαι μία αλήθεια που φέρνει κάποιος στη συζήτηση ή στην ομάδα, όσο μικρή και να είναι αυτή. Επίσης είναι σημαντικό για τον εκπαιδευτή να αναδεικνύει  τη σημαντικότητα του κάθε θέματος ή του γεγονότος ή της αλήθειας εν προκειμένω. Τίποτα δεν είναι όμοιο, αλλά και τίποτα δεν είναι ίσο. Η παραδοχή από πλευράς μου του γεγονότος της βίας κατά των ανδρών κατεύνασε τις αντιδράσεις και έτσι μπορέσαμε να ξεκινήσουμε την επιμόρφωση με μία μελέτη πραγματικής περίπτωσης με άσχημο δικαστικό τέλος . Η Άννα, αλλοδαπή, παντρεμένη τρία χρόνια με τον Δημήτρη ( πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και οι δύο), έχασε την επιμέλεια της κόρης της λόγω κατάθλιψης. Αναλύθηκε όλη η πορεία της Άννας, από την αρχή εκδήλωσης του πρώτου περιστατικού της βίας μέχρι και την έκδοση της δικαστικής απόφασης.  Οι συμμετέχοντες –συνάδελφοι μέσα από τις πραγματικές περιπτώσεις που αναλύθηκαν, συνολικά παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν 5 περιπτώσεις με δικαστική εμπλοκή,  μπόρεσαν να καταλάβουν πως λειτουργεί η δυναμική της βίας στην συναισθηματική και ψυχική υγεία της γυναίκας. Συναισθάνθηκαν τα θύματα και αυτό αποδείχτηκε από τις καταιγιστικές ερωτήσεις αλλά και από το γεγονός ότι ζητήσανε να κάνουμε μόνο το μεγάλο διάλλειμα . Περαιτέρω κατανόησαν την συμπεριφορά καχυποψίας που έχουν πολλές φορές τα θύματα απέναντι στους δικηγόρους και στους λειτουργούς της δικαιοσύνης.   Η συνάντηση είχε ολοκληρωθεί με επιτυχία.

Θα μπορούσατε να μας δώσετε έναν ορισμό της έννοιας Οπτική του Φύλου για την νομική συμβουλευτική σε θύματα άνδρες ; ήταν ο συνάδελφος που είχε κάνει την αντιπρόταση στην αρχή της συνάντησης. Αυτή τη φορά κανένας δεν γέλασε, κανένας δεν μίλησε. 

 (Εργασία Αναστοχασμού στην Εκπαίδευση Εκπαιδευτών του ΙΝΕΠ- 9/5/2012)

Στεφανία Σουλή
Δικηγόρος
http://www.stefaniasouli.gr/prophil/