Επιμέλεια τέκνου γεννηθέντος εκτός γάμου, μετά το θάνατο της μητέρας του (Επιτροπεία ανηλίκου)

 

   

Σύμφωνα με το άρθρο 1515 παρ. 1 ΑΚ*, η γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου, που γεννήθηκε και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του, ανήκει στη μητέρα του και σε περίπτωση αναγνωρίσεώς του "αποκτά" γονική μέριμνα και ο πατέρας, που όμως την "ασκεί" αν έπαψε η γονική μέριμνα της μητέρας ή αν αυτή αδυνατεί να την ασκήσει για νομικούς ή πραγματικούς λόγους. Από τη διάταξη αυτή με σαφήνεια προκύπτει ότι, όταν υπάρχει εκουσία αναγνώριση του τέκνου και παύση της γονικής μέριμνας της μητέρας λόγω θανάτου αυτής (1538 ΑΚ), τότε ο πατέρας αποκτά αυτοδικαίως όχι μόνο τη γονική μέριμνα, αλλά και την "άσκηση" αυτής. Εξάλλου, κατ' άρθρο 1532 ΑΚ, η "άσκηση" αυτή μπορεί να του αφαιρεθεί ολικά ή μερικά, χάριν του συμφέροντος του τέκνου, από το δικαστήριο, εφόσον συντρέχει μία από τις αναφερόμενες σ' αυτό περιπτώσεις, έπειτα από αίτηση των πλησιεστέρων συγγενών του τέκνου ή του εισαγγελέα, δυνάμενο στη συνέχεια να αναθέσει την επιμέλεια του τέκνου ολικά ή μερικά σε τρίτο ή να διορίσει επίτροπο.

Μία εκ των ως άνω περιπτώσεων είναι και εκείνη κατά την οποία ο πατέρας "δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί" στο λειτούργημά του για την επιμέλεια του προσώπου του τέκνου ή τη διοίκηση της περιουσίας του. Περαιτέρω, κατ' άρθρο 1533 ΑΚ, η αφαίρεση του συνόλου της επιμελείας του προσώπου του τέκνου από τον πατέρα και η ανάθεσή της σε τρίτο, κατά προτίμηση σε συγγενικό πρόσωπο, διατάσσεται από το δικαστήριο, όταν κριθεί απ' αυτό ότι άλλα μέτρα δεν επαρκούν για να αποτρέψουν το κίνδυνο της σωματικής, πνευματικής ή ψυχικής υγείας του τέκνου. Από το συνδυασμό των παραπάνω διατάξεων συνάγεται, περαιτέρω, ότι ο τρίτος που είχε ορισθεί ως πλησιέστερος συγγενής, μετά το θάνατο της μητέρας του τέκνου  και πριν από κάθε αναγνώριση αυτού από τον πατέρα, επίτροπος (1589 ΑΚ) του τέκνου αυτού, ήτοι του τέκνου που γεννήθηκε και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του, μπορεί (έχοντας ήδη την επιμέλεια του ανηλίκου κατ' άρθρο 1629 εδάφ. α ΑΚ, περιλαμβάνουσα, κατ' άρθρο 1630 εδάφ. α' ΑΚ, τα οριζόμενα στο άρθρο 1518 ΑΚ), να ζητήσει, χάριν του συμφέροντος του ανηλίκου, από το δικαστήριο να αφαιρέσει από τον πατέρα, ολικά ή μερικά, την αυτοδικαίως, κατά τα ανωτέρω, αποκτηθείσα άσκηση της γονικής μέριμνας, με τη συνδρομή μίας των παραπάνω περιπτώσεων και να αναθέσει στη συνέχεια σ' αυτόν (τρίτο), διατηρώντας αυτόν στην, ως έχει ήδη ως επίτροπος, επιμέλεια του τέκνου, ολικά ή μερικά, πράγμα που δύναται να ζητήσει ο τελευταίος και κατ' ένσταση, αποκρούοντας δηλαδή ως εναγόμενος σχετική αγωγή του πατέρα για παράδοση σ' αυτόν του ανηλίκου τέκνου. (βλ. σκεπτικό απόφασης 615/1996 Αρείου Πάγου, δημοσιευμένης στην Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών του ΔΣΑ)

 

* Σημείωση: Σε περίπτωση αναγνώρισης του τέκνου, αποκτά γονική μέριμνα και ο πατέρας που όμως την ασκεί, αν υπάρχει συμφωνία των γονέων κατά το άρθρο 1513 ή αν έπαυσε η γονική μέριμνα της μητέρας ή αν αυτή αδυνατεί να την ασκήσει για νομικούς ή πραγματικούς λόγους (όπως το άρθρο 1515 παρ. 1 αντικαταστάθηκε από το άρθρο 15 του Ν. 3719/2008) .  

 

Στεφανία Σουλή
Δικηγόρος
http://www.stefaniasouli.gr/prophil/