H ενδοοικογενειακή βία συνιστά έγκλημα και παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα κοινωνικό, διαταξικό φαινόμενο με παγκόσμια διάσταση.

Η βία κατά των γυναικών, όπως αυτή εκδηλώνεται σε όλες τις μορφές της, αποτελεί μια σύγχρονη κοινωνική παθογένεια, η οποία οφείλεται κυρίως στη διάκριση που υφίστανται οι γυναίκες λόγω των στερεότυπων αντιλήψεων για το ρόλο τους στην κοινωνία.

Η Διάσκεψη του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα το 1993 χαρακτήρισε τη βία κατά των γυναικών παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων. Τον ίδιο χρόνο η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ υιοθέτησε τη Διακήρυξη για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, ενώ το 1995 στο Πεκίνο, η Πλατφόρμα Δράσης συμπεριέλαβε τη βία κατά των γυναικών στη λίστα με τα πιο επαχθή και επείγοντα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπισθούν.

Σύμφωνα με τον ορισμό που υιοθετήθηκε το 1995 στην 4η Παγκόσμια Διάσκεψη και αναφέρεται στις παραγράφους 113 και 118 της Πλατφόρμας Δράσης του Πεκίνου, η βία κατά των γυναικών περιγράφεται ως εξής:

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 113: Η βία κατά των γυναικών περιλαμβάνει κάθε πράξη βίας που στηρίζεται στο φύλο και έχει ως αποτέλεσμα, ή είναι δυνατόν να έχει ως αποτέλεσμα, τη σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βλάβη ή πόνο για τις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των απειλών τέτοιων πράξεων, τον εξαναγκασμό ή την αυθαίρετη στέρηση της ελευθερίας, είτε αυτό προκύπτει στη δημόσια είτε στην ιδιωτική ζωή.

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 118: Η βία κατά των γυναικών είναι η έκφραση της ιστορικά διαπιστωμένης ανισότητας στις σχέσεις ισχύος μεταξύ ανδρών και γυναικών που οδήγησε στην κυριαρχία των ανδρών επί των γυναικών και στις διακρίσεις κατά των γυναικών, με αποτέλεσμα την παρεμπόδιση της ανάπτυξης των γυναικών· συγχρόνως, δε, αποτελεί έναν από τους πρώτους κοινωνικούς μηχανισμούς στους οποίους οφείλεται η υποταγή των γυναικών στους άνδρες.

Το 2002 το Συμβούλιο της Ευρώπης δήλωσε ότι η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί τη βασική αιτία θανάτου και αναπηρίας για τις γυναίκες 16 έως 44 ετών και ευθύνεται για περισσότερους θανάτους και προβλήματα υγείας από ό,τι ο καρκίνος, τα τροχαία δυστυχήματα και ο πόλεμος μαζί. Το Συμβούλιο της Ευρώπης χαρακτήρισε το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας «επείγουσας σημασίας ζήτημα δημόσιας υγείας».

Η Έκθεση της Επιτροπής CEDAW (Committee on the Elimination of Discrimination against Women – Σύμβαση για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών, την οποία η Ελλάδα έχει κυρώσει ήδη από το 1983) του ΟΗΕ, αξιολογώντας το 2002 την πρόοδο της χώρας μας στην εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών, στη βάση της ελληνικής Έκθεσης για τα έτη 1996-2000, συνέστησε την ταχεία υιοθέτηση νομοθεσίας για την ενδοοικογενειακή βία και τη λήψη μέτρων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας, μέσω των ΜΜΕ και των σχολικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Το νομοσχέδιο για την ενδοοικογενειακή βία παρουσιάστηκε από τον Υπουργό κο Παπαληγούρα στις 25 Νοεμβρίου 2005, Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, και τέθηκε σε δημόσιο διάλογο. Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε με κάποιες τροποποιήσεις στις 24 Οκτωβρίου του 2006 και έγινε νόμος του κράτους με τον αριθμό 3500/2006 «για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας και άλλες διατάξεις» ο οποίος τέθηκε σε ισχύ στις 25 Ιανουαρίου 2007.

Η βία που εκδηλώνεται στους κόλπους της οικογένειας δεν είναι μόνο ιδιωτική υπόθεση αλλά και ένα πολύ σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα. Το κράτος οφείλει να προστατεύει την οικογένεια καθώς αυτή αποτελεί – σύμφωνα με το άρθρο 21, παρ. 1 του Συντάγματος, «θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους».

Η οικογένεια είναι ο πυρήνας της κοινωνίας και στους κόλπους της θα πρέπει τα μέλη της να βρίσκουν στήριξη, αγάπη, σεβασμό, αλληλεγγύη. Σε αρκετές περιπτώσεις όμως η οικογένεια αποτελεί θέατρο εκδήλωσης βιαιοπραγιών και καταπάτησης ατομικών δικαιωμάτων με ανυπολόγιστες καταστροφές στη σωματική και την ψυχική υγεία των θυμάτων.

Εκτός των άλλων, ο νόμος 3500/2006 για την αντιμετώπιση του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας συνιστά και ένα πολύτιμο μέσο μεταβολής των κοινωνικών αξιών και πεποιθήσεων σχετικά με τη βία, αλλά από μόνος του δεν είναι αρκετός. Ο αγώνας κατά της ενδοοικογενειακής βίας δεν πρέπει να εξαντλείται στα νομοθετικά μέτρα. Το ζητούμενο πρέπει να είναι πρωτίστως η πρόληψη και δευτερευόντως η καταστολή.

Πώς μπορούμε όμως να αλλάξουμε τις κοινωνικές αξίες και τα κοινωνικά στερεότυπα, ούτως ώστε κάθε γυναίκα και κάθε παιδί να ζουν ελεύθερα από προσβολές, ταπεινώσεις, εκφοβισμούς, απειλές και χειροδικίες;

Η απάντηση είναι μεταβάλλοντας τον τρόπο που διαπαιδαγωγούνται τα παιδιά, καθώς οι ρίζες του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας βρίσκονται στη δομή της οικογένειας, των διαπροσωπικών σχέσεων και της κοινωνίας στο σύνολό της.

Άλλωστε η Έκθεση της Επιτροπής του ΟΗΕ για την Εξάλειψη των Διακρίσεων σε Βάρος των Γυναικών, το 2002, συνέστησε στην Ελλάδα και τη λήψη μέτρων με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας μέσω σχολικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Εάν θέλουμε να αλλάξει η νοοτροπία της κοινωνίας, θα πρέπει σε όλα τα σχολεία και σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης να διδάσκονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο ισπανικός νόμος «Για την καταπολέμηση της βίας λόγω κοινωνικού φύλου» προέβλεπε, μεταξύ άλλων, τη διδασκαλία των δικαιωμάτων του ανθρώπου στα σχολεία (από την παιδική ηλικία και σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης), με ιδιαίτερη έμφαση στη διδασκαλία του αμοιβαίου σεβασμού και της ισότητας των δύο φύλων.

Κατ’ αυτό τον τρόπο ο μαθητής, από την παιδική ηλικία, μαθαίνει να σέβεται το άλλο φύλο ως ισότιμο, να επιλύει τυχόν διαφορές με λογικά επιχειρήματα, να αποδοκιμάζει το νταηλίκι, να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του και να επιλέγει με σεβασμό στην ετερότητα του άλλου το διάλογο όποτε χρειάζεται να επιλυθούν συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις.

Επιπλέον, στις τάξεις του λυκείου θα πρέπει να περιληφθούν στη διδακτέα ύλη μαθήματα για την ενδοοικογενειακή-συντροφική βία, καθώς και ο νόμος για την πάταξη του φαινομένου. Διδασκόμενοι αυτά, οι μαθητές θα αποκτήσουν γνώση των δυσμενών συνεπειών που επιφέρει ο φαύλος κύκλος της κακοποίησης στα ίδια τα θύματα αλλά και στην κοινωνία γενικότερα. Ο έφηβος μαθητής θα μάθει να ανιχνεύει τα πρώτα σημάδια βίας στις ερωτικές-συντροφικές σχέσεις αλλά και να θέτει όρια σε κάθε πράξη, συμπεριφορά ή παράλειψη, ποινικά κολάσιμη, ή ηθικά απαξιωτική που συνιστά παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερα για το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας μπορείτε να διαβάσετε εδώ


Στεφανία Σουλή
Δικηγόρος
http://www.stefaniasouli.gr/prophil/