"Σχέσεις Οργής"

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ  είναι ο πυρήνας της κοινωνίας και στους κόλπους της θα πρέπει τα μέλη της να βρίσκουν στήριξη, αγάπη, σεβασμό, αλληλεγγύη. Σε αρκετές περιπτώσεις όμως η οικογένεια αποτελεί θέατρο εκδήλωσης βιαιοπραγιών και καταπάτησης ατομικών δικαιωμάτων με ανυπολόγιστες καταστροφές στη σωματική και ψυχική υγεία των θυμάτων. Σύζυγοι –τύραννοι ασκούν σωματική, ψυχολογική και σεξουαλική βία στις συντρόφους τους, ανάλγητοι και βάναυσοι  γονείς κακοποιούν σωματικά, συναισθηματικά και σεξουαλικά τα παιδιά τους. Η οικογένεια γίνεται αθέατη φυλακή για τα μέλη της που δύσκολα θα μπορέσουν να δραπετεύσουν και να βρουν τη λύτρωση .     

Ενδοοικογενειακή βία : η βία πίσω από τους τοίχους των σπιτιών, αθέατη για τους έξω, πραγματικό μαρτύριο για τους μέσα.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης (2002) έχει δηλώσει ότι η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί τη βασική αιτία θανάτου και αναπηρίας για τις γυναίκες 16 έως 44 ετών και ευθύνεται για περισσότερους θανάτους και προβλήματα υγείας από ό,τι ο καρκίνος, τα τροχαία δυστυχήματα και ο πόλεμος μαζί . Σύμφωνα με την πανευρωπαϊκή δημοσκόπηση της Κομισιόν ( Ευρωβαρόμετρο 2010),  ένας στους τέσσερις Έλληνες γνωρίζει μία τουλάχιστον περίπτωση γυναίκας στο φιλικό και οικογενειακό του κύκλο που έχει υπάρξει θύμα ενδοοικογενειακής βίας. Σύμφωνα με την ανωτέρω έρευνα, το ποσοστό των γυναικών που βιώνουν βία στη συντροφική ή συζυγική σχέση στην Ελλάδα ανέρχεται στο 25%. Από την εφαρμογή του Ν.3500/2006 ( νόμος για την ενδοοικογενειακή βία και άλλες διατάξεις ), ήτοι από την 27^η Ιανουαρίου 2007 έως και τον Δεκέμβριο του 2009 , σύμφωνα με τα στοιχεία που η Αστυνομία έδωσε στη δημοσιότητα το Νοέμβριο του 2010 , δολοφονήθηκαν σαράντα(40) γυναίκες –θύματα ενδοοικογενειακής βίας από τους συζύγους/συντρόφους τους. Οι περισσότερες γυναίκες –θύματα, λόγω των αισθημάτων ντροπής, ενοχής αλλά και φόβου που νοιώθουν, κρύβουν την κατάστασή τους και δεν αποκαλύπτουν το τραυματικό γεγονός. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση που έχει η γυναίκα-θύμα, αποτέλεσμα της κακοποιητικής συμπεριφοράς του συντρόφου της, την κρατάει στη σιωπή, αφού την έχει κάνει να πιστέψει ότι αυτό που ζει, είναι αυτό που της αξίζει να ζει. Η γυναίκα πιστεύει ότι έχει κάποιο πρόβλημα, ότι αυτή είναι η υπεύθυνη για αυτό που της συμβαίνει. Κάποιες γυναίκες –θύματα  εμφανίζουν κατάθλιψη ή άλλη συναισθηματική διαταραχή. Οι έρευνες παγκοσμίως καταδεικνύουν ότι υφίσταται άμεση σύνδεση οικογενειακής βίας και συναισθηματικής διαταραχής στα θύματα. Η παράλληλη δράση της δυναμικής της βίας με τη δυναμική της συναισθηματικής διαταραχής ή κατάθλιψης έχει ολέθριες συνέπειες στην ψυχική και διανοητική υγεία της γυναίκας, η οποία βυθίζεται σε τέλμα.

Κανένας δεν θα έπρεπε να ζει υπό αυτές τις συνθήκες. Καμία γυναίκα, και προπαντός κανένα παιδί –αφού τα παιδιά είναι τα πραγματικά θύματα αυτής της ιστορίας. Η γυναίκα έχει τη δυνατότητα και την ικανότητα να επιλέξει,  να μείνει ή να φύγει. Τα παιδιά όμως απροστάτευτα, αβοήθητα και ανίκανα να αντισταθούν, βρίσκονται στο έλεος του Θεού. Ως νήπια, ασυνείδητα επιλέγουν να καταστήσουν τον εαυτό του αόρατο, την ώρα που γίνονται μάρτυρες βίαιων περιστατικών, και κρύβονται κάτω από τις καρέκλες και τα τραπέζια, στις γωνίες των καναπέδων, πίσω από τις κουρτίνες, μέσα στις ντουλάπες. Ως παιδιά και έφηβοι, συνειδητά επιλέγουν να εμπλακούν στις βιαιοπραγίες και επιτίθενται στον βίαιο πατέρα, τη στιγμή που χειροδικεί ενάντια στη μητέρα τους. Πολλές γυναίκες –θύματα έχουν δηλώσει ότι τα παιδιά τους, φοβούμενα για τη ζωή της μητέρας τους, λειτουργούν σαν ασπίδα προστασίας για αυτές. Παιδιά λαγοκοιμούνται το βράδυ και φυλάνε σκοπιά προκειμένου να προστατεύσουν  τη μητέρα τους από μία επίθεση του βίαιου πατέρα τους,  παιδιά βρίσκονται καθημερινά σε κατάσταση πανικού και εγρήγορσης με ένα κινητό στο χέρι, προκειμένου να ελέγχουν και να επιβεβαιώνουν κάθε τρεις και λίγο ότι η μητέρα τους παραμένει σώα και αβλαβής, παιδιά αναγκάζονται  να ωριμάσουν πρόωρα και να αναλάβουν ρόλους και έργα που δεν συνάδουν με την ηλικία τους.

Η σεξουαλική κακοποίηση  της κόρης από τον πατέρα αποτελεί την πιο συχνή μορφή ενδοοικογενειακής σεξουαλικής κακοποίησης .Ο στενός ορισμός της αιμομιξίας, από νομικής πλευράς, σύμφωνα με το άρθρο 345 του Ποινικού Κώδικα αφορά γενετήσια επαφή μεταξύ στενών συγγενών. Η σεξουαλική κακοποίηση του παιδιού όμως μπορεί να πραγματώνεται και με άλλους τρόπους όπως : με θωπείες στα γεννητικά όργανα του παιδιού και σε άλλα απόκρυφα μέρη του σώματος, με σεξουαλικά φιλιά, με εξαναγκασμό του παιδιού να θωπεύσει τα γεννητικά όργανα του δράστη, με προστριβή των γεννητικών οργάνων του δράστη στα γεννητικά όργανα του παιδιού ή πάνω στο παιδί, με παρά φύση συνουσία, με πεολειχία, με αιδοιολειχία με σκοπό την ικανοποίηση των γενετήσιων ορμών του δράστη.  Οι δράστες σεξουαλικής κακοποίησης προσπαθούν να κλείσουν το στόμα του παιδιού με απειλές, τεχνάσματα, δελεασμούς, δώρα και χρηματικά ποσά. Έχει παρατηρηθεί ότι οι περισσότερες μητέρες εκδηλώνουν δυσπιστία όταν το παιδί τους αναφέρει σεξουαλική κακοποίηση από το σύντροφό τους. Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι κάποιες μητέρες , ενώ έχουν δείγματα περίεργης συμπεριφοράς του πατέρα προς την έφηβη κόρη , όπως εκδήλωση παθολογικής ζήλιας σε αυτήν, όταν η κόρη εκδηλώσει το ενδιαφέρον της για τα αγόρια, υπερβολική εμπλοκή και υπερβολικός έλεγχος στη προσωπική ζωή της κόρης , εντούτοις δεν πράττουν απολύτως τίποτα θεωρώντας ότι  αυτές οι συμπεριφορές αποτελούν  έκφραση αγάπης και πατρικού ενδιαφέροντος. Η πραγματικότητα είναι ότι οι μητέρες υποτιμούν το γεγονός επειδή πρωτίστως  φοβούνται τον κοινωνικό διασυρμό, που στο μυαλό τους έρχεται ως αποτέλεσμα μία δημοσιοποίησης και μίας καταγγελίας . Η σεξουαλική κακοποίηση του παιδιού  αποτελεί ένα καλά κρυμμένο οικογενειακό μυστικό . Η μητέρα γίνεται συνένοχη του δράστη και δεν προστατεύει το παιδί της.  Ο δράστης απειλεί τα μέλη της οικογένειας,  με ή χωρίς σωματική βία, να φυλάξουν  το μυστικό γιατί αλλιώς θα διαλυθεί η οικογένεια. Η ευθύνη  διατήρησης του μυστικού μοιράζεται σε όλα τα μέλη της. Η οικογένεια γίνεται αιμομικτική,  τα μέλη της γίνονται ταυτόχρονα θύματα της βέβηλης πράξης. Το παιδί νοιώθει ανίκανο, αβοήθητο και απροστάτευτο. Δεν έχει εμπιστοσύνη σε κανέναν αφού κανένας δεν το προστατεύει . Έρευνες καταδεικνύουν ότι η σεξουαλική κακοποίηση ακυρώνει τη δυνατότητα του παιδιού να αναπτύξει μία φυσιολογική ερωτική ζωή στο μέλλον. Μελέτες σε δείγματα ιερόδουλων δείχνουν ότι ένα μεγάλο  ποσοστό αυτών (55%) είχαν κακοποιηθεί σεξουαλικά στην παιδική τους ηλικία.

Όταν αποκαλύπτεται η αιμομιξία η κοινωνία, έκπληκτη και εμβρόντητη, βιάζεται να καταδικάσει το δράστη, να εκφράσει τον ηθικό αποτροπιασμό της για την πράξη του και να δηλώσει την αμέριστη συμπαράστασή της στο θύμα. Στην πραγματικότητα όμως σε όσες περιπτώσεις αιμομιξίας έχουν δει το φως της δημοσιότητας και φτάσανε στις δικαστικές αίθουσες, η κοινωνία γνώριζε. Η κοινωνία είναι συνένοχη στο έγκλημα της αιμομιξίας γιατί γνωρίζει και σιωπά και σε αρκετές περιπτώσεις λοιδορεί και ατιμάζει με τον δικό της τρόπο τα θύματα. Ο περισσότερος κόσμος πιστεύει ότι  τα εγκλήματα που διαπράττονται μέσα στην οικογένεια είναι ιδιωτική υπόθεση. Κανένας δεν θέλει να μπλέξει στα οικογενειακά του άλλου. Το έγκλημα που διαπράττεται μέσα στην οικογένεια θεωρείται  προσωπικό θέμα που δεν αφορά την κοινωνία. Τα μέλη της οικογένειας το γνωρίζουν αυτό και το βιώνουν δραματικά. Άλλες φορές εξωθούν το θύμα να συνεργαστεί με το δράστη για να προστατεύσει την οικογένεια από την ίδια την κοινωνία. Άλλες φορές απομακρύνουν το θύμα από την οικογένεια . Έρευνες έχουν δείξει ότι εάν απομακρυνθεί το θύμα χωρίς να κρατηθεί μυστικός ο τόπος κατοικίας του θύματος και η νέα του ζωή  ο δράστης επανέρχεται και διεκδικεί το θύμα . Λύσεις –ημίμετρα που επιτείνουν την απόγνωση των μελών της  οικογένειας καθώς  συνειδητοποιούν ότι η μόνη σωτηρία και λύτρωση είναι η απομάκρυνση του δράστη από την οικογένεια.  Σε μία κοινωνία που αποστρέφει το βλέμμα της, που κάνει ότι δεν γνωρίζει, το θύμα, με καταρρακωμένη την προσωπικότητα αφήνεται έρμαιο  στον ρόλο που άλλοι όρισαν για αυτό ή σε ορισμένες περιπτώσεις αντιδρά και παίρνει τον νόμο στα χέρια του.

(Κείμενο για το πρόγραμμα της θεατρικής παράστασης « σχέσεις οργής»  της Φρίντας Μπιούμπι , διασκευή Γιάννης Τσίρος, Άννα Βαγενά, 2011-2012 )  

Στεφανία Σουλή

Δικηγόρος

http://www.stefaniasouli.gr/prophil/