Όταν το παιδί γίνεται θύμα σχολικού εκφοβισμού

Σχολικός εκφοβισμός: Παγκόσμιο φαινόμενο νεανικής παραβατικότητας που εκδηλώνεται στους «κόλπους» του σχολείου, από μαθητή σε μαθητή ή μαθητές, ή από ομάδα μαθητών (συμμορία) προς μαθητή ή μαθητές.

Διεθνώς χρησιμοποιείται ο όρος bullying, για να καταδείξει την επαναλαμβανόμενη, επιθετική συμπεριφορά (μαθητή) που έχει σκοπό να πλήξει ένα άλλο πρόσωπο (μαθητή), σωματικά και ψυχικά.

Η χώρα μας κατέχει την 4^η θέση μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών στις περιπτώσεις σχολικού εκφοβισμού.    

Ο σχολικός εκφοβισμός δεν πρέπει να συγχέεται με ένα καβγά ή μία συμπλοκή μαθητών που σε αρκετές περιπτώσεις παραμένει ένα μεμονωμένο γεγονός.

Ο σχολικός εκφοβισμός χαρακτηρίζεται από διάρκεια, επανάληψη και ένταση και εκδηλώνεται με διάφορες μορφές:

• Σωματική βία: χτυπήματα, σπρωξίματα, τσιμπήματα, δαγκωνιές, μαλλιοτραβήγματα, κ.α
• Λεκτική βία: Εξύβριση, παρατσούκλια, ρατσιστικά σχόλια για την εθνικότητα και την καταγωγή, την κοινωνική τάξη κ.α
• Ψυχολογική βία: απειλές, διάδοση φημών, παρενόχληση ή καταδίωξη και εκτός χώρου σχολείου, εκβιασμό, κ.α
• Οικονομική βία: απόσπαση χρημάτων ή προσωπικών αντικειμένων με την βία ή απειλές, κ.α
• Σεξουαλική βία: σεξουαλική παρενόχληση, προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας με λόγια ή πράξεις, εξαναγκασμός του θύματος να συμμετέχει σε σεξουαλικές πράξεις, βιασμός, κ.α

Πολύ συχνά σε μαθητές γυμνασίου ή Λυκείου ο εκφοβισμός εκδηλώνεται και δια του διαδικτύου (internet) με δημοσιοποίηση προσωπικών φωτογραφιών ή video και ανάρτηση προσβλητικών σχολίων, με δημιουργία ψεύτικου προφίλ στο  facebook με χυδαίο περιεχόμενο, με αποστολή απειλητικών ή εξυβριστικών email,  κ.α.

Τα παιδιά που εκφοβίζονται συνήθως δεν μιλούν σε κανένα και όταν η οικογένεια το μαθαίνει έχει περάσει αρκετός πολύτιμος χρόνος. Η ντροπή, ο φόβος, η ενοχή ότι κάπου φταίνε και αυτά ή ότι μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα στην οικογένεια ή στα αδέρφια τους, τα κρατάει δέσμια στη σιωπή και προσπαθούν μόνα τους να αντιμετωπίσουν την κατάσταση ή τουλάχιστον να «επιβιώσουν». Η άσκηση βίας ακόμα και όταν προέρχεται από ένα άλλο παιδί ή παιδιά, έχει δυσμενείς συνέπειες στην ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού ή εφήβου. 

Ο γονιός πρέπει να παρατηρεί τη συμπεριφορά του παιδιού του και να ενεργοποιείται στην περίπτωση που διακρίνει σημάδια ότι κάτι δεν πάει καλά, όπως όταν το παιδί δεν θέλει να πάει στο σχολείο, ή κάνει απουσίες (κοπάνες) ή δεν διαβάζει ή είναι μελαγχολικό- θλιμμένο, επιθετικό κ.λ.π. Έχει παρατηρηθεί ότι όσο πιο κοντά στο παιδί είναι ο γονιός και συζητάει μαζί του, τόσο πιο εύκολα θα του μιλήσει το παιδί, ακόμα και σε πολύ μικρές ηλικίες (νήπιο).

Το παιδί θα πρέπει να καταλάβει ότι ο εκφοβισμός είναι καταδικαστέος και ότι έχει το δικαίωμα να προστατεύσει τον εαυτό του. Επίσης θα πρέπει να απενοχοποιηθεί για το ότι ο σχολικός εκφοβισμός θα πρέπει να αναφερθεί στο δάσκαλο, στον καθηγητή και σε κάθε περίπτωση στο διευθυντή του σχολείου. Και αυτή η πρώτη αναφορά θα πρέπει να γίνει παρουσία του γονιού.  

Οι γονείς θα πρέπει να συν-εργαστούν με το σχολείο, τους εκπαιδευτικούς, τους συλλόγους γονέων για την πάταξη του φαινομένου. Με αυτό τον τρόπο και το παιδί θα νοιώσει ασφάλεια.

Σε κάποιες περιπτώσεις οι γονείς αισθάνθηκαν ανήμποροι να αντιμετωπίσουν αυτό το πολυπαραγοντικό φαινόμενο και κατέφυγαν από την αρχή σε λήψη εισαγγελικής παραγγελίας ή κατέθεσαν μήνυση/έγκληση με σκοπό την τιμωρία του δράστη – μαθητή και των γονέων του. Σε άλλες περιπτώσεις, κάποιοι γονείς επέλεξαν να αλλάξουν σχολείο.

Εδώ μπορείς να διαβάσεις και κάποιες σκέψεις για τον σχολικό εκφοβισμό.  

Στεφανία Σουλή
Δικηγόρος - Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
http://www.stefaniasouli.gr/prophil/