Σωματική βία σε βάρος ανηλίκου (σωματική τιμωρία στα παιδιά)

 

Ο Ν. 3500/2006, Για την αντιμετώπιση τηςενδοοικογενειακής βίας και άλλες διατάξεις, ΦΕΚ Α΄ 232/24.10.2006, απαγορεύει την άσκηση σωματικής βίας σε βάρος ανηλίκου ως μέσο σωφρονισμού στο πλαίσιο της ανατροφής του, με τη ρητή διευκρίνηση στην αιτιολογική έκθεση ότι η σωματική τιμωρία δεν περιλαμβάνεται στα επιτρεπτά μέτρα του άρθρου 1518 του Αστικού Κώδικα,  το οποίο ορίζει ότι η λήψη σωφρονιστικών μέτρων επιτρέπεται μόνο εφόσον αυτά είναι παιδαγωγικώς αναγκαία και δεν θίγουν την αξιοπρέπεια του τέκνου. Η ανατροφή που συνιστά τη σημαντικότερη λειτουργία της επιμέλειας αντικείμενο έχει τη φροντίδα για τη σωματική και ψυχική υγεία του τέκνου, την ανάπτυξη και την ικανοποίηση των αναγκών του, την ασφάλειά του, την ηθική και κοινωνική διαπαιδαγώγηση, την ψυχική και πνευματική καλλιέργεια καθώς και τη διάπλαση του χαρακτήρα του. Εξάλλου, υπό τον ατυχή όρο «σωφρονιστικά μέτρα» που αναφέρεται στο άρθρο 4 του Ν. 3500/2006, νοούνται τα παιδαγωγικά μέτρα συμμόρφωσης του τέκνου που έχει υποπέσει σε παράπτωμα, όπως είναι οι συνηθισμένες επιπλήξεις, παρατηρήσεις, η απαγόρευση εξόδου ή στέρηση ψυχαγωγικών εκδηλώσεων, χρημάτων κ.α.

Η λήψη των σωφρονιστικών μέτρων από τους γονείς που έχουν την επιμέλεια του τέκνου τελεί υπό την προϋπόθεση ότι είναι παιδαγωγικά αναγκαία και δεν θίγουν την αξιοπρέπεια του τέκνου. Παιδαγωγικώς αναγκαία είναι τα σωφρονιστικά μέτρα που, σύμφωνα με τους κανόνες της παιδαγωγικής  επιστήμης, βοηθούν την ανάπτυξη του ψυχικού κόσμου του τέκνου, του ήθους και της συμπεριφοράς του γενικά. Σωφρονιστικά μέτρα που θίγουν την αξιοπρέπεια του τέκνου είναι τα αντικειμενικώς ικανά να θίξουν την αξιοπρέπεια του ανηλίκου και είναι αδιάφορο αν στη συγκεκριμένη περίπτωση την έθιξαν πραγματικά. Τέτοια σωφρονιστικά μέτρα είναι οι σωματικές ποινές που θίγουν το συναίσθημα της αιδούς, του σεβασμού ή εκθέτουν το τέκνο ενώπιον τρίτων. Οι σωματικές ποινές ακόμη και οι ελαφρές, αφενός θίγουν την αξιοπρέπεια του ανηλίκου και αφετέρου είναι παιδαγωγικώς απαράδεκτες και επομένως δεν είναι ποτέ επιτρεπτά σωφρονιστικά μέτρα.   

Η σωματική βία σε βάρος τέκνου συνιστά περίπτωση κακής άσκησης της γονικής μέριμνας και της επιμέλειας και για το λόγο αυτόν επιφέρει τις συνέπειες του άρθρου 1532 του Αστικού Κώδικα,  το οποίο ορίζει ότι σε περίπτωση κακής άσκησης της γονικής μέριμνας το δικαστήριο μπορεί, εφόσον το ζητήσουν ο άλλος γονέας,  οι πλησιέστεροι συγγενείς του τέκνου, ο εισαγγελέας ή και αυτεπαγγέλτως, να διατάξει οποιοδήποτε πρόσφορο μέτρο. Ειδικότερα σύμφωνα με το άρθρο 1532 του Αστικού Κώδικα, το δικαστήριο μπορεί να αφαιρέσει από τον ένα γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας ολικά ή μερικά και να την αναθέσει αποκλειστικά στον άλλο ή , αν συντρέχουν και στο πρόσωπο αυτού οι προϋποθέσεις της κακής άσκησης της επιμέλειας του τέκνου, να αναθέσει την φροντίδα του τέκνου ή ακόμα και την επιμέλειά του, ολικά ή μερικά, σε τρίτον ή και να διορίσει επίτροπο.  Ως σωματική βία πρέπει να αντιμετωπίζεται κάθε πράξη επιβολής πόνου ή σωματικής δυσφορίας σε ανήλικο, με σκοπό το σωφρονισμό ή τον έλεγχο της συμπεριφοράς του . Αν οι γονείς επιβάλλουν στο τέκνο τους ποινή που έχει ληφθεί καθ’ υπέρβαση των ορίων της ΑΚ 1518 θα υποστούν αστικές κυρώσεις (ΑΚ1532-1533) για κακή άσκηση της γονικής μέριμνας καθώς και ποινικές κυρώσεις ( Κουνουγέρη – Μανωλεδάκη, Οικογ.Δίκαιο ΙΙ  σελ. 229 Δεληγιάννης – Κούσουλας , Οικογ. Δίκαιο σελ281 , Ι.Μ . « Η παιδική ηλικία ως αυτοτελές έννομο αγαθό στο Ποινικό Δίκαιο ΝοΒ 1984, 1113, Πουλιάδης σε ΑΚ Γ. –Σ.υ εκδ.2003 , αριθμ.1518 σελ. 262-264) 

 

 

 

 

Στεφανία Σουλή
Δικηγόρος-Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
http://www.stefaniasouli.gr/prophil/