Προϋποθέσεις καταβολής δαπανών τοκετού άγαμης μητέρας

Παρατίθεται κατωτέρω απόσπασμα της υπ.ρ. 1166/2016 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης (Διαδικασία Ασφαλιστικών Μέτρων), η οποία έχει δημοσιευτεί στην Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών του ΔΣΑ. 

"…Εξάλλου σύμφωνα με τη διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου 1503 ΑΚ σε περίπτωση που ένα τέκνο γεννήθηκε χωρίς γάμο της μητέρας του, το δικαστήριο μπορεί, ύστερα από αίτησή της, να καταδικάσει τον πατέρα που αναγνωρίστηκε δικαστικώς, ακόμη και αν το τέκνο γεννήθηκε νεκρό: 1. στην καταβολή των δαπανών του τοκετού. 2. σε διατροφή της μητέρας, εφόσον αυτή αδυνατεί να διαθρέψει τον εαυτό της, επί δύο μήνες πριν τον τοκετό και τέσσερις ύστερα από αυτόν, ή, αν συντρέχουν ειδικές περιστάσεις, το πολύ επί ένα έτος. Παρόλο που κατά το γράμμα της ως άνω διάταξης για την εφαρμογή του άρθρου 1503 ΑΚ ο πατέρας πρέπει να έχει αναγνωρισθεί δικαστικά, χωρεί, κατά την κρατούσα άποψη, αναλογική εφαρμογή του άρθρου 1503 ΑΚ, σε περίπτωση εκούσιας αναγνώρισης, καθότι η διάταξη του άρθρου 1503 ΑΚ αναφέρει μόνο την περίπτωση της δικαστικής αναγνώρισης, διότι συνήθως τότε ανακύπτουν προβλήματα στις σχέσεις της μητέρας και του πατέρα, ενώ, αντίθετα, στην εκούσια αναγνώριση συνήθως λαμβάνει χώρα οικειοθελής εκπλήρωση των υποχρεώσεων του πατέρα προς την μητέρα, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών τοκετού και της κάλυψης των αναγκών διατροφής της μητέρας λόγω της εγκυμοσύνης. Οι δύο αξιώσεις που προβλέπει η ως άνω διάταξη για την άγαμη μητέρα, ήτοι η αξίωση για της δαπάνες του τοκετού και η αξίωση διατροφής για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, αποτελούν, κατά την ορθότερη και κρατούσα άποψη ex lege αξιώσεις και δη ειδικές περιπτώσεις διατροφής από το νόμο, στις οποίες χωρεί εφαρμογή όλων των προστατευτικών ρυθμίσεων για τη διατροφή. Πάντως, επειδή η υποχρέωση διατροφής του άρθρου 1503 ΑΚ είναι ειδική περίπτωση, οι ρυθμίσεις των άρθρων 1485, 1500 ΑΚ εφαρμόζονται μόνο εφόσον συμβάλουν στην ορθή ερμηνεία του άρθρου 1503 ΑΚ, σύμφωνα με τον προστατευτικό για την μητρότητα σκοπό του. Για την εφαρμογή της παρ. 1 του άρθρου 1503, με συνέπεια η μητέρα να έχει αξίωση για δαπάνες τοκετού πρέπει να συντρέχουν αθροιστικά οι εξής προϋποθέσεις: 1. Η μητέρα πρέπει να είναι άγαμη. 2. Η μητέρα πρέπει να γεννήσει τέκνο, ζωντανό ή νεκρό, εκτός γάμου με τον εξ αναγνωρίσεως πατέρα. 3. Ο πατέρας πρέπει να αναγνωρίσει το τέκνο δικαστικά ή εκούσια.  Δεν απαιτείται η μητέρα να είναι άπορη. Οι δαπάνες τοκετού δεν συσχετίζονται με την απορία και την οικονομική κατάσταση της μητέρας. Εάν όμως η μητέρα δεν είναι άπορη, οι δαπάνες τοκετού θα πρέπει να βαρύνουν κατά το λόγο των οικονομικών τους δυνατοτήτων τόσο την άγαμη μητέρα όσο και τον πατέρα αναλόγως, καθότι γενικά η διάταξη του άρθρου 1503 ΑΚ που επιρρίπτει όλο το οικονομικό βάρος των δαπανών του τοκετού στον πατέρα είναι αντίθετη στην αρχή της ισονομίας και της ισότητας των δύο φύλων και εκτός του πνεύματος της τροποποίησης του οικογενειακού δικαίου με τον ν.1329/1983. Δεν απαιτείται όχληση για την υπερημερία του υπόχρεου πατέρα για τις δαπάνες του τοκετού, δηλαδή δεν εφαρμόζεται το άρθρο 1498 ΑΚ. Η υπερημερία άρχεται, όπως και στην περίπτωση της αξίωσης διατροφής, δύο μήνες πριν τον τοκετό, όπως ρητά αναφέρεται στο άρθρο 1503 ΑΚ. 

Για την εφαρμογή της παραγράφου 1 του άρθρου 1503 ΑΚ, με συνέπεια η μητέρα να έχει αξίωση διατροφής για το συγκεκριμένο οριζόμενο στο νόμο χρονικό διάστημα, πρέπει να συντρέχουν αθροιστικά οι παρακάτω προϋποθέσεις: 1. Η μητέρα πρέπει να είναι άγαμη. 2. Η μητέρα πρέπει να γεννήσει τέκνο, ζωντανό ή νεκρό, εκτός γάμου με τον εξ αναγνωρίσεως πατέρα. 3. Ο πατέρας πρέπει να αναγνωρίσει το τέκνο δικαστικά ή εκούσια. 4. Η μητέρα πρέπει να είναι άπορη, δηλαδή να αδυνατεί να αυτοδιατραφεί επειδή δεν έχει εισοδήματα ή περιουσία και δεν είναι σε θέση να εργαστεί. Η διατροφική αξίωση αυτή έχει το χαρακτήρα της διατροφής από το νόμο και το μέτρο της και περιεχόμενό της είναι αυτό του άρθρου 1493 ΑΚ, πρόκειται δηλαδή για ανάλογη διατροφή. Η υποχρέωση διατροφής βαρύνει τον πατέρα για δύο μήνες πριν τον τοκετό και τέσσερις μήνες μετά τον τοκετό. Εάν όμως συντρέχουν ειδικές περιστάσεις, το δικαίωμα διατροφής μπορεί να επιμηκυνθεί το πολύ έως ένα έτος. Ειδικές περιστάσεις συντρέχουν, όταν για παράδειγμα υπήρξαν επιπλοκές κατά τον τοκετό ή εάν, λόγω ασθένειας του τέκνου, η μητέρα αδυνατεί να εργαστεί. Πάντως, ο χρόνος διατροφής δεν μπορεί να επιμηκυνθεί πέραν του ενός έτους. Για την υπερημερία του πατέρα δεν απαιτείται όχληση, γιατί ο νόμος καθορίζει συγκεκριμένα χρονικά σημεία έναρξης και λήξης της. Η αξίωση διατροφής άρχεται δύο μήνες πριν τον τοκετό. Τέλος, είναι δυνατό τόσο η αξίωση για έξοδα τοκετού, όσο και η αξίωση για διατροφή να ζητηθεί προσωρινά. Στη πράξη συνήθως το αίτημα για προσωρινή επιδίκαση διατροφής του τέκνου, κατ' άρθρο 1502 ΑΚ, σωρεύεται με το αίτημα για δαπάνες τοκετού της μητέρας και ασκούνται με αίτηση ασφαλιστικών μέτρων (ΜΠρΘεσ 9088/2014 Δημοσίευση ΤΝΠΔΣΑ)..."

Στεφανία Σουλή 
Δικηγόρος- Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια 
http://www.stefaniasouli.gr/prophil/