Πέμπτη 27 Ιανουαρίου 2022

Σύμβαση χρησιδανείου αορίστου χρόνου εφ' όρου ζωής

 

Παρατίθεται κατωτέρω απόσπασμα της με αριθμό 434/2021 απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Πατρών, δημοσιευμένη στην Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών του ΔΣΑ.

«… Κατά τη διάταξη του άρθρου 1393 εδ. α ΑΚ σε περίπτωση διακοπής της έγγαμης συμβίωσης το δικαστήριο μπορεί εφόσον το επιβάλλουν λόγοι επιείκειας ενόψει των ειδικών συνθηκών του καθενός εκ των συζύγων και του συμφέροντος των τέκνων, να παραχωρήσει στον ένα σύζυγο την αποκλειστική χρήση ολόκληρου ή τμήματος του ακινήτου που χρησιμεύει για οικογενειακή στέγη ανεξάρτητα από το ποιος από αυτούς είναι κύριος ή έχει απέναντι στον κύριο το δικαίωμα χρήσης του. Με αυτή θεσπίζεται ενδοτικού δικαίου ρύθμιση που στηρίζεται στην αρχή της επιείκειας και αποκλίνει από τις γενικές διατάξεις του ενοχικού και του εμπραγμάτου δικαίου. Η παραχώρηση της χρήσης του ακινήτου στον ένα σύζυγο ενώ τούτο ανήκει αποκλειστικά ή κατά ποσοστό στον άλλο σύζυγο δημιουργεί μία ιδιόρρυθμη σχέση, η οποία δεν μπορεί να υπαχθεί στις ειδικότερες ρυθμίσεις καταστρωμένων στον ΑΚ εννόμων σχέσεων σε σχέση με τη χρήση ακινήτου, διότι αυτές έχουν τη μορφή σύμβασης ερειδόμενη στο άρθρο 361 ΑΚ (ΑΠ 1880/2008 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Η διάταξη εφαρμόζεται αυστηρά κατά τη διάρκεια της διάστασης των συζύγων δίχως να ενδιαφέρει αν και ποιος εξ αυτών έχει διατροφική αξίωση κατά τη ρύθμιση του άρθρου 1391 ΑΚ. Εάν ακολουθήσει επανάληψη της συμβίωσης ή εάν λυθεί ο γάμος με αμετάκλητη απόφαση διαζυγίου ή ακύρωσης του εφαρμόζονται ως προς την οικογενειακή στέγη οι διατάξεις του εμπραγμάτου ή (και) του ενοχικού δικαίου. Από τις διατάξεις των άρθρων 810, 816 και 817 ΑΚ προκύπτει ότι η σύμβαση χρησιδανείου η οποία είναι ενοχική, διαρκής, ατελώς αμφοτεροβαρής και χαριστική σύμβαση που μπορεί να καταρτιστεί και ατύπως, έστω και αν έχει αντικείμενο ακίνητο, έχει ως περιεχόμενο την εκ μέρους του χρήστη παραχώρηση της χρήσης του κινητού ή ακινήτου πράγματος χωρίς αντάλλαγμα στον χρησάμενο, ο οποίος υποχρεούται να αποδώσει το πράγμα στο χρήστη μετά τη λήξη της σύμβασης που μπορεί να συναφθεί είτε για αόριστο είτε για ορισμένο χρόνο (ΑΠ 1913/2008 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Η λήξη της σύμβασης χρησιδανείου καθορίζεται είτε με συμφωνία μεταξύ των συμβαλλομένων είτε από το σκοπό του χρησιδανείου, όπως αυτός συνομολογήθηκε. Εάν το χρησιδάνειο συμφωνήθηκε να είναι ορισμένου χρόνου, η σύμβαση λήγει με την πάροδο αυτού, εκτός αν υπάρχει αντίθετη συμφωνία και ο χρήστης δικαιούται να αναζητήσει το πράγμα οποτεδήποτε. Εάν η σύμβαση χρησιδανείου είναι αορίστου χρόνου, η σύμβαση λήγει αυτοδικαίως αφότου ο χρησάμενος έκανε χρήση του πράγματος ή όταν παρέλθει ο χρόνος κατά τον οποίο μπορούσε να κάνει χρήση. Εκτός των περιπτώσεων αυτών κατά τη διάταξη του άρθρου 817 ΑΚ, μπορεί ο χρήστης να αναζητήσει το πράγμα οποτεδήποτε, με άτυπη και απρόθεσμη καταγγελία στις ακόλουθες περιπτώσεις α) αν ο χρησάμενος κάνει χρήση του πράγματος διαφορετική από τη συμφωνηθείσα, β) αν εξαιτίας της χρήσης που κάνει ο χρησάμενος το πράγμα περιέρχεται σε κατάσταση χειρότερη από αυτή από την οποία βρισκόταν όταν παραδόθηκε σε αυτόν, γ) αν ο χρησάμενος παραχώρησε το πράγμα σε τρίτον χωρίς να έχει σχετικό δικαίωμα και ιδίως χωρίς τη συναίνεση ή έγκριση του χρήστη, δ) αν ο χρήστης χρειάζεται το πράγμα εξαιτίας επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης. Στην τελευταία περίπτωση απαιτείται να πρόκειται περί ανάγκης της οποίας η ικανοποίηση δεν μπορεί να αναβληθεί χωρίς ουσιώδη ζημία του χρήστη και την οποία δεν μπορούσε υπαιτίως ή ανυπαιτίως να προβλέψει ο χρήστης. Επιπλέον όσον αφορά στο χρησιδάνειο αορίστου χρόνου, κατ' ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 323, 505 επ. 608 παρ. 2, 669 παρ. 2 εδ. α και 767 παρ. 1 ΑΚ, ο χρήστης δικαιούται να καταγγείλει τη σύμβαση οποτεδήποτε με τακτική καταγγελία, τάσσοντας στον χρησάμενο και εύλογη προθεσμία για απόδοση του πράγματος (Εφ Λαρ. 20/2003 ΝοΒ 2003,1054). Σε κάθε περίπτωση από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 810, 816, 817 και 288 ΑΚ, προκύπτει ότι το δικαίωμα του χρήστη για αναζήτηση του πράγματος πρέπει να ασκείται όπως επιβάλλεται από την καλή πίστη και επομένως, δεν μπορεί να ασκηθεί ακαίρως και κατά τρόπο προσκρούοντα στην αρχή της καλής πίστης (ΑΠ 1903/2008 ΕλΔ 2010, 782). Το άκαιρο και η αντίθεση στην καλή πίστη είναι έννοιες μεταβλητές στο χρόνο ανάλογα με τις περιστάσεις που τίθενται στην κρίση του αρμοδίου δικαστηρίου. Είναι δηλαδή δυνατόν η αναζήτηση του χρησιδανείου να είναι άκαιρη και να αντίκειται στη συναλλακτική καλή πίστη σε κάποιο χρονικό σημείο, αλλά κατόπιν να μεταβάλλονται οι συνθήκες με τέτοιο τρόπο ώστε να εκλείψει το στοιχείο του άκαιρου και η προς την καλή πίστη αντίθεση της αναζήτησης. Μετά την κατά τα ανωτέρω λήξη ή λύση της σύμβασης χρησιδανείου, εάν ο χρήστης είναι κύριος του πράγματος, μπορεί να αναζητήσει είτε με την ενοχική αγωγή από το χρησιδάνειο, είτε με τη διεκδικητική αγωγή στηριζόμενη στο δικαίωμα της κυριότητας (ΕφΔωδ 166/2017 ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Επιπλέον η άρνηση του χρησάμενου να αποδώσει μετά τη λήξη ή τη λύση της σύμβασης το πράγμα δημιουργεί κατάσταση παράνομη και ο χρήστης, εφόσον κατ' αυτό τον τρόπο προσβάλλεται παράνομα με αποβολή από τη νομή του πράγματος, δικαιούται να ζητήσει την απόδοση της νομής του κατά τα άρθρα 984, 987 ΑΚ (ΑΠ 1472/2013, ΧρΙΔ 2014,186).

Με την υπό κρίση αγωγή του ο ενάγων ισχυρίστηκε ότι έχει καταστεί κύριος, νομέας και κάτοχος του κείμενου σε οικοδομή επί της οδού …. του δήμου Πατρέων υπό στοιχείο … διαμέρισμα, όπως αυτό περιγράφεται στην αγωγή, με παράγωγο τρόπο κτήσης και ότι αυτό χρησίμευε ως οικογενειακή στέγη ενόσω διαρκούσε ο γάμος του με την εναγομένη. Ότι ο γάμος τους λύθηκε δυνάμει της με αριθμό …/2017 απόφασης του Μον/λούς Πρωτοδικείου Πατρών που έχει καταστεί αμετάκλητη, με συνέπεια να έχει παύσει το προδιαληφθέν δικαίωμα χρήσης της οικογενειακής στέγης από την εναγομένη ως κάτοχο καθώς για λόγους επιείκειας και μέχρι την αμετάκλητη λύση του γάμου τους, της παραχώρησε άνευ ανταλλάγματος τη χρήση του εν λόγω διαμερίσματος (οικογενειακής στέγης) καταρτιζόμενης μεταξύ τους ατύπως σύμβασης χρησιδανείου. Ότι μολονότι όχλησε την εναγομένη εξώδικα την 30.5.2018 και της εξέθετε ότι παρήλθε ο συμφωνηθείς χρόνος και ότι καταγγέλλει τη σύμβαση χρησιδανείου και την καλούσε να του αποδώσει τη νομή του ακινήτου εντός προθεσμίας, αυτή αρνείτο και εξακολουθεί να κατέχει, παράνομα και χωρίς τη θέληση του ενάγοντος, αντιποιούμενη τη νομή του. Με αυτό το ιστορικό ζήτησε να αναγνωριστεί νομέας του επιδίκου ακινήτου όπως αυτό περιγράφεται στην αγωγή και να διαταχθεί η αποβολή της εναγομένης από το επίδικο ακίνητο καθώς και κάθε τρίτου που έλκει δικαιώματα από αυτή ή κατέχει στο όνομα της και της εγκατάστασης του ενάγοντος στη νομή του, να απαγορευθεί στην εναγομένη κάθε μελλοντική διατάραξη της νομής του στο επίδικο ακίνητο με την απειλή χρηματικής ποινής 3000,00 ευρώ και προσωπικής κράτησης διάρκειας έξι (6) μηνών για κάθε παράβαση της απόφασης που θα εκδοθεί, να κηρυχθεί η απόφαση προσωρινά εκτελεστή και να καταδικαστεί η εναγόμενη στα δικαστικά του έξοδα. Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο εξέδωσε την με αριθμό …/2020 οριστική απόφαση του με την οποία έκρινε την αγωγή ορισμένη και νόμιμη πλην των παρεπόμενων αιτημάτων α)για την απειλή χρηματικής ποινής και προσωπικής κράτησης σε βάρος της εναγομένης β) του αιτήματος να διαταχθεί κάθε τρίτος που τυχόν κατέχει το ακίνητο έλκοντας δικαιώματα από την εναγομένη, γ) του αιτήματος για απαγόρευση κάθε μελλοντικής διατάραξης της νομής για το λόγο ότι δεν πρόκειται περί αγωγής διατάραξης της νομής αλλά περί αποβολής από τη νομή. Ακολούθως απέρριψε την αγωγή ως ουσιαστικά αβάσιμη και καταδίκασε τον ενάγοντα στα δικαστικά έξοδα της εναγομένης.

Κατά της αποφάσεως αυτής άσκησε την υπό κρίση έφεση ο ηττηθείς ενάγων παραπονούμενος για λόγους που ανάγονται σε μη ορθή ερμηνεία και εφαρμογή του νόμου και εσφαλμένη εκτίμηση των αποδείξεων, και ζητεί να εξαφανισθεί η προσβαλλόμενη απόφαση, ώστε να γίνει δεκτή η αγωγή του.

Από την εκτίμηση της με αριθμό .../2.10.2019 ένορκης βεβαίωσης των ..., που ελήφθησαν με επιμέλεια του ενάγοντος ενώπιον της Ειρηνοδίκη Πατρών, μετά από νομότυπη κλήτευση της εναγόμενης (βλ. την με αριθμό .../25.9.2019 έκθεση επίδοσης της δικαστικής επιμελήτριας στο Εφετείο Πατρών ...), της με αριθμό .../3.10.2019 ένορκης βεβαίωσης των … και …, που δόθηκαν με επιμέλεια της εναγομένης ενώπιον της συμβ/φου Πατρών …, μετά από νομότυπη κλήτευση του ενάγοντος (βλ. την με αριθμό .../27.9.2019 έκθεση επίδοσης της δικαστικής επιμελήτριας στο Εφετείο Πατρών ...) καθώς και από όλα τα έγγραφα που οι διάδικοι νομίμως προσκομίζουν με επίκληση αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: ο ενάγων είναι αποκλειστικός κύριος του με στοιχεία ... διαμερίσματος το πρώτου πάνω από το ισόγειο ορόφου, εμβαδού 117,28 τ.μ, που αποτελεί ενιαία ιδιοκτησία με τον υπό στοιχείο 1-1 χώρο του κλιμακοστασίου, επιφανείας, 16,32 τ.μ, οικοδομής κείμενης στην τοπική κοινότητα … του δήμου Πατρέων και επί της οδού ... Το διαμέρισμα αυτό (οριζόντια ιδιοκτησία) περιήλθε στον ενάγοντα κατά πλήρη κυριότητα δυνάμει του με αριθμό …./1957 διανεμητηρίου συμβολαίου του συμβ/φου Πατρών ..., νομίμως μεταγεγραμμένου σε συνδυασμό με την με αριθμό .../1992 πράξη σύστασης οριζόντιας ιδιοκτησίας της συμβ/φου Πατρών, …, που μεταγράφηκε νόμιμα. Οι διάδικοι τέλεσαν νόμιμο θρησκευτικό γάμο στην Πάτρα την … 1970 και απέκτησαν δύο ενήλικα σήμερα τέκνα την… και τον … Ως οικογενειακή τους κατοικία κατά τη διάρκεια του γάμου τους είχαν το υπό στοιχεία Α-1 διαμέρισμα. Η έγγαμη συμβίωση των διαδίκων διασπάστηκε στις αρχές του έτους 2009 όταν ο ενάγων αποχώρησε από την οικογενειακή στέγη και εγκαταστάθηκε στο υπό στοιχεία ... διαμέρισμα που βρίσκεται στην ίδια οικοδομή, που ανήκει επίσης στην κυριότητα του, ενώ η εναγομένη συνέχισε να διαμένει στο διαμέρισμα υπό στοιχείο ... Ο γάμος των διαδίκων λύθηκε με την με αριθμό …/2016 απόφαση του Μον/λούς Πρωτοδικείου Πατρών, η οποία κατέστη αμετάκλητη στις 20.11.2017 και με το με αριθμό .../2017 διαζευκτήριο του Μητροπολίτη Πατρών λύθηκε και πνευματικά. Οι διάδικοι, οι οποίοι είναι σήμερα ηλικίας 80 ετών ο ενάγων και 78 ετών η εναγομένη, συμφώνησαν τόσο κατά χρόνο διακοπής της έγγαμης συμβίωσης τους όσο και κατά τη λήψη της απόφασης να πάρουν διαζύγιο, να χρησιμοποιεί η εναγομένη την μέχρι πρότινος οικογενειακή τους κατοικία για να διαμένει σε αυτή εφ' όρου ζωής της, άνευ ανταλλάγματος, και ο ενάγων μετακόμισε στο διπλανό υπό στοιχείο ... διαμέρισμα της ίδιας οικοδομής. Η συμφωνία αυτή μεταξύ των διαδίκων ήταν προφορική και αποτελεί έγκυρη σύμβαση χρησιδανείου ακινήτου, αορίστου διάρκειας, κατά τα αναφερόμενα στη νομική σκέψη της απόφασης. Ο εναγόμενος ισχυρίζεται ότι η εναγομένη βρισκόταν στη νομή του ακινήτου του που αποτελούσε την οικογενειακή στέγη κατά το χρόνο της διάσπασης της έγγαμης συμβίωσης και ότι αυτή είχε δικαίωμα χρήσης λόγω της σχέσης του γάμου, άλλως συνομολογεί ότι πρόκειται για άτυπη σύμβαση χρησιδανείου μεταξύ των διαδίκων που καταρτίστηκε στο χρόνο της διάσπασης της έγγαμης συμβίωσης με διάρκεια μέχρι την αμετάκλητη λύση του γάμου τους και ότι κατήγγειλε τη σύμβαση καλώντας την εναγομένη εντός προθεσμίας να του αποδώσει τη νομή του ακινήτου. Ωστόσο ο ισχυρισμός του ενάγοντος δεν είναι βάσιμος και πρέπει να απορριφθεί. Τα ανωτέρω συνάγονται από τις ένορκες βεβαιώσεις των … συζύγου του αδερφού της εναγομένης και του …, αδερφού της, οι οποίες κρίνονται αξιόπιστες λόγω του ότι βρίσκονταν στο κοντινό περιβάλλον της εναγομένης διατηρώντας καλές συγγενικές σχέσεις μέχρι και σήμερα και έχουν ιδία γνώση για όσα κατέθεσαν σχετικά με την ένδικη προφορική συμφωνία δυνάμει της οποίας η εναγόμενη διέμενε στο ένδικο διαμέρισμα από το 2009 έως το 2018 χωρίς να ενοχληθεί από τον ενάγοντα.

Εξάλλου η … είχε βεβαιώσει ενόρκως το γεγονός της σύναψης μεταξύ των διαδίκων της σύμβασης χρησιδανείου εφ' όρου ζωής της εναγομένης σε ανύποπτο χρόνο ήτοι τον Ιούλιο του 2014, όπως αυτός προκύπτει από την με αριθμό .../1.7.2014 ένορκη βεβαίωση ενώπιον της συμβ/φου Πατρών ... Εξάλλου στις σχετικές δίκες περί καταβολής διατροφής που κατέθεσε σε βάρος του ενάγοντος η εναγόμενη, ο πρώτος προέβαλε τον ισχυρισμό περί συνυπολογισμού της ωφέλειας που αποκομίζει η εναγομένη από την παραχώρηση σε αυτή της χρήσης του διαμερίσματος για τον καθορισμό της μηνιαίας διατροφής της από το Δικαστήριο. Σε κάθε περίπτωση δεν ενόχλησε την εναγομένη από το έτος 2009 έως το έτος 2018, μολονότι ο γάμος τους είχε λυθεί αμετάκλητα από το έτος 2017. Εντέλει τον Μάιο του 2018 και με αφορμή προφανώς την αρνητική έκβαση που είχε για τον εναγόμενο η αγωγή σε βάρος του για συμμετοχή στα αποκτήματα, ο εναγόμενος επέδωσε στην ενάγουσα εξώδικη όχληση με την οποία κατήγγειλε τη σύμβαση χρησιδανείου και ζητούσε την απόδοση του διαμερίσματος, τάσσοντας της προθεσμία δέκα (10) ημερών. Τα ανωτέρω δεν αναιρούνται από τα όσα βεβαίωσαν ενόρκως οι ..., η οποία δεν έχει ιδία γνώση του ζητήματος αλλά και ..., πρώην σύντροφος του υιού των διαδίκων. Να σημειωθεί ότι η τελευταία βρίσκεται σε δικαστική διαμάχη με την εναγομένη για άλλη αιτία. Περαιτέρω αποδείχθηκε ότι ο ενάγων επέδωσε στις 30.5.2018 στην εναγόμενη την από 29.5.2018 εξώδικη δήλωση του (βλ. την με αριθμό …/30.5.2018 έκθεση επίδοσης της δικαστικής επιμελήτριας στο Εφετείο Πατρών...) με την οποία κατήγγειλε τη σύμβαση χρησιδανείου ορισμένου χρόνου και έταξε προθεσμία δέκα (10) ημερών στην εναγομένη να του αποδώσει το ένδικο διαμέρισμα. Η τελευταία δεν απάντησε στην ανωτέρω δήλωση ούτε απέδωσε το ακίνητο και εξακολουθεί να διαμένει σε αυτό. Η εν λόγω καταγγελία που ασκήθηκε από τον ενάγοντα ενόψει του ότι σύμφωνα με την κρίση του δικαστηρίου πρόκειται για σύμβαση αορίστου χρόνου, έγινε με την επίκληση εκ μέρους του επείγουσας ανάγκης και οικονομικής δυσχέρειας. Από το σύνολο των αποδεικτικών μέσων προέκυψε ότι ο ενάγων, που γεννήθηκε το έτος 1940, είναι συνταξιούχος και λαμβάνει μηνιαία σύνταξη ποσού 927,91 ευρώ. Επίσης έχει εισοδήματα από μισθώματα και δη …

Διαμένει στο υπό στοιχείο Α2 ιδιόκτητο διαμέρισμα, επιφανείας 116,75 τ.μ στην οικοδομή επί της οδού …. στην … δήμου Πατρέων. Επίσης διαθέτει κινητή και ακίνητη περιουσία και ειδικότερα είναι αποκλειστικός κύριος :  

Βαρύνεται με δαπάνη καταβολής ασφαλίστρων ζωής στην ασφαλιστική εταιρεία ΑΧΑ ποσού 1367,14 ευρώ ετησίως καθώς και τριών δανείων που έλαβε από την Αχαϊκή Συν/κή Τράπεζα εκ των οποίων στα δύο ευθύνεται ως πρωτοφειλέτης και στο τρίτο ως εγγυητής με συνολικά οφειλόμενο υπόλοιπο στις 2.3.2018 ύψους 51.009,07 ευρώ για την εξόφληση των οποίων έχει καταβάλει το ποσό των 430,00 ευρώ. Περαιτέρω αποδείχθηκε ότι ο ενάγων έχει σημαντικές τραπεζικές καταθέσεις αφού στις φορολογικές δηλώσεις των ετών 2013 και 2014 εμφανίζει τόκους ύψους 6458,56 ευρώ και 4738,12 ευρώ, αντίστοιχα. Αντιμετωπίζει ωστόσο προβλήματα υγείας, όπως κολπική μαρμαρυγή, αρτηριακή υπέρταση και ανεύρυσμα ανιούσας αορτής καθώς και χρόνια οσφυαλγία, χωρίς όμως να αποδεικνύεται ότι υποβάλλεται σε πρόσθετες δαπάνες μη καλυπτόμενες από τον ασφαλιστικό του φορέα. Γενικά ο ενάγων διαθέτει οικονομική άνεση και ευμάρεια και δεν αντιμετωπίζει προβλήματα. Αντίθετα, η εναγόμενη, ηλικίας 78 ετών σήμερα, δεν εργάστηκε ούτε είχε εισοδήματα από άλλη πηγή, και δεν λαμβάνει σύνταξη γήρατος, ενώ λόγω της ηλικίας της δεν μπορεί να εργαστεί. Αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας καθώς πάσχει από γλαύκωμα και καταρράκτη ΔΑΟ, χρόνια χολολιθίαση και χολοκυστίτιδα χρήζουσα χολυκυστεκτομής. Έχει οφειλές προς τη ΔΕΗ, δεν διαθέτει θέρμανση στο ένδικο διαμέρισμα όπου και διαμένει. Πρέπει ωστόσο να συνυπολογιστεί στην οικονομική της κατάσταση το ότι λαμβάνει μηνιαία διατροφή ποσού 400.00 ευρώ και ότι δυνάμει της με αριθμό …/2020 τελεσίδικης απόφασης του Τριμελούς Εφετείου Πατρών έχει επιδικαστεί υπέρ της και της έχει καταβληθεί από τον ενάγοντα, όπως η ίδια συνομολογεί το συνολικό ποσό των 70.000,00 ευρώ, μέρος του οποίου και δη ποσό 20.000,00 ευρώ ισχυρίζεται ότι έχει παραδώσει προς φύλαξη στην τέως σύντροφο του γιου της που αρνείται να της επιστρέψει και ότι διεκδικεί δικαστικά πλέον. Ωστόσο η εναγομένη δεν είχε μέχρι σήμερα δικές της αποταμιεύσεις και το μηνιαίο ποσό της διατροφής που λαμβάνει από τον ενάγοντα δεν αρκεί για να καλύψει ούτε τις στοιχειώδεις βιοτικές ανάγκες της, βρίσκεται δε σε έναν συνεχή δαπανηρό δικαστικό αγώνα με τον ενάγοντα επί σειρά ετών. Περαιτέρω αποδείχθηκε ότι η εναγόμενη έχει στην πλήρη κυριότητα της:  ……. Τα ανωτέρω ακίνητα είναι μη οικοδομήσιμα καθώς στην περιοχή δεν έχουν διανοιχθεί δρόμοι και δεν δύνανται να αξιοποιηθούν από την ενάγουσα ούτε να εκποιηθούν υπό τις υφιστάμενες συνθήκες. Συνακόλουθα με βάση όσα αποδείχθηκαν ο ενάγων διαθέτει μεγάλη οικονομική επιφάνεια, λόγω της σημαντικής κινητής και ακίνητης περιουσίας του και των υψηλών μηνιαίων εισοδημάτων του, και δεν αντιμετωπίζει καμία επείγουσα και απρόβλεπτη ανάγκη και οικονομική δυσχέρεια και επομένως, η καταγγελία της σύμβασης χρησιδανείου με την από 29.5.2018 καταγγελία του είναι άκαιρη και δεν παράγει τα έννομα αποτελέσματα της. Επομένως η εναγομένη έχει δικαίωμα να χρησιμοποιεί το υπό στοιχείο … διαμέρισμα της οικοδομής του ενάγοντος από τη σύμβαση χρησιδανείου αορίστου χρόνου εφ' όρου ζωής της και νομίμως αρνείται να αποδώσει το ακίνητο στον ενάγοντα, η άρνηση της δε αυτή δε συνιστά αντιποίηση νομής. Κατόπιν των ανωτέρω, το Πρωτοβάθμιο Δικαστήριο που, με την εκκαλουμένη απόφαση του, κατέληξε στην ίδια κρίση με το παρόν και απέρριψε την αγωγή, κατά το μέρος που κρίθηκε νόμιμη, ως ουσιαστικά αβάσιμη, δεν έσφαλε και ορθώς εφάρμοσε το νόμο και εκτίμησε τις αποδείξεις…»


Στεφανία Ι. Σουλή

Δικηγόρος - Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια

https://stefaniasouli.gr/

Τετάρτη 26 Ιανουαρίου 2022

Καταγγελία σύμβασης χρησιδανείου

 

Παρατίθεται κατωτέρω απόσπασμα της υπ.αρ. 94/2016 απόφασης του Αρείου Πάγου, δημοσιευμένη στην Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών του ΔΣΑ. 


«… Από τις διατάξεις των άρθρων 1094 και 1095 ΑΚ για τη διεκδικητική αγωγή, συνδυαζόμενες με εκείνες των άρθρων 810 μέχρι 819 του ίδιου Κώδικα για το χρησιδάνειο , προκύπτει ότι, ο κύριος πράγματος (κινητού ή ακινήτου) και χρήστης, σε περίπτωση που έχει αυτό δοθεί ως χρησιδάνειο , δικαιούται μετά την λήξη του χρησιδανείου να ασκήσει προς απόδοσή του, τόσο τη διεκδικητική αγωγή, όσο και την αγωγή από το χρησιδάνειο. Νόμιμος δε τρόπος λήξης του χρησιδανείου αορίστου χρόνου είναι, ανεξάρτητα από τους αναφερόμενους στο άρθρο 817 ΑΚ τρόπους και η καταγγελία της συμβάσεως (άρθρο 323 ΑΚ και κατ’ ανάλογη εφαρμογή 669 παρ. 2 α , 767 παρ. 1 ΑΚ), αρκεί να μην ασκείται το δικαίωμα καταγγελίας ακαίρως, καταχρηστικώς και επιζημίως για τον χρησάμενο (άρθρα 200, 281, 288 ΑΚ), επιδιδόμενη (η καταγγελία) στον αντισυμβαλλόμενο (χρησάμενο). Περαιτέρω, κατά την έννοια του άρθρ. 559 αριθ. 1 ΚΠολΔ, παράβαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου, που ιδρύει τον προβλεπόμενο από τη διάταξη αυτή λόγο αναίρεσης, υπάρχει όταν ο κανόνας δικαίου είτε ερμηνεύτηκε εσφαλμένα, δηλαδή το δικαστήριο της ουσίας προσέδωσε σ’ αυτόν έννοια διαφορετική από την αληθινή, είτε δεν εφαρμόσθηκε, ενώ συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις εφαρμογής του, είτε εφαρμόσθηκε, ενώ αυτές δεν συνέτρεχαν (ΟλΑΠ 4/2005, 7/2006). Εξάλλου, ο από το άρθρο 559 αρ. 19 ΚΠολΔ λόγος αναίρεσης για έλλειψη νόμιμης βάσης της απόφασης ιδρύεται, όταν δεν προκύπτουν σαφώς από το αιτιολογικό της τα περιστατικά που συγκροτούν το πραγματικό του κανόνα ουσιαστικού δικαίου, ο οποίος εφαρμόστηκε (υπαγωγικός συλλογισμός), ώστε καθίσταται ανέφικτος ο αναιρετικός έλεγχος της ορθής ή μη εφαρμογής της διάταξης, καθώς και όταν η απόφαση έχει ελλιπείς ή αντιφατικές αιτιολογίες στο νομικό χαρακτηρισμό των πραγματικών περιστατικών, τα οποία έγιναν δεκτά και έχουν ουσιώδη επιρροή στην έκβαση της δίκης.

Στην ένδικη περίπτωση το Εφετείο, με την προσβαλλόμενη απόφασή του, δέχτηκε τα ακόλουθα: "Ο ενάγων Δήμος Λαρισαίων είναι κύριος και νομέας ενός οικοπέδου,...που βρίσκεται στη Λάρισα.... Επί του οικοπέδου αυτού έχει ανεγερθεί κτίριο με ισόγειο και πρώτο όροφο....Μετά το έτος 1964 το ακίνητο αυτό χρησιμοποιείτο ως Δημοτική Βιβλιοθήκη και στο δημοτικό κτηματολόγιο φέρει τον αύξοντα αριθμό …. Ας σημειωθεί ότι η κυριότητα και νομή του ενάγοντος δεν αμφισβητούνται από το εναγόμενο Δημόσιο. Περαιτέρω, αποδείχτηκε ότι το έτος 1988 ο ενάγων Δήμος Λαρισαίων και ένας κύκλος φιλολόγων της Λάρισας εκδήλωσαν ενδιαφέρον για την ίδρυση και οργάνωση Ιστορικού Αρχείου στην πόλη της Λάρισας,...Ο Δήμαρχος Λαρισαίων με το από 20-12-1998 έγγραφό του, απευθυνόμενο προς το Τμήμα Ιστορικού Αρχείου του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, εκδήλωσε την επιθυμία συνδρομής στην ίδρυση τέτοιου Αρχείου, καθώς και την πρόθεσή του να παράσχει στέγη στο εν λόγω Ιστορικό Αρχείο που επρόκειτο να ιδρυθεί, σύμφωνα άλλωστε και με την εκ του νόμου υποχρέωση, την οποία ο Δήμος υπείχε, σύμφωνα με τον τότε ισχύοντα Α.Ν. 2027/1939 (άρθρο 26). Στη συνέχεια, ο ενάγων Δήμος, με...απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του, παραχώρησε στο εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο, για αόριστο χρόνο και χωρίς αντάλλαγμα τη χρήση του ανωτέρω ακινήτου-κτιρίου της Δημοτικής Βιβλιοθήκη.......Επομένως, μεταξύ του ενάγοντος Δήμου και του εναγομένου Ελληνικού Δημοσίου, νομίμως εκπροσωπουμένου από τον καθ’ ύλην αρμόδιο Υπουργό Παιδείας, συνήφθη εγκύρως και εκτελέσθηκε σύμβαση χρησιδανείου, με αντικείμενο το παραπάνω ακίνητο (επίδικο)....Το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο κάνει χρήση του επιδίκου κτιρίου από το έτος 1990, συγκεντρώνοντας εκεί το αρχειακό υλικό της περιοχής Λάρισας, στεγάζοντας υπαλλήλους και μεριμνώντας για τη συντήρηση του κτιρίου με δικά του έξοδα και τεχνικά μέσα. Ακολούθως, το Δημοτικό Συμβούλιο του ενάγοντος με την υπ’ αριθμ. …...9-12-2003 απόφασή του,, που εκδόθηκε επί εισηγήσεως του Δημάρχου και επικυρώθηκε ως προς τη νομιμότητα από τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας Θεσσαλίας, επικαλούμενο επί λέξει "... τα ακραία οξυμένα προβλήματα του Δήμου σε ζητήματα κάλυψης στεγαστικών αναγκών των υπηρεσιών του και άλλων κοινωνικών φορέων της πόλης", αποφάσισε κατά πλειοψηφία την ανάκληση της προηγούμενης υπ’ αριθμ. ...1990 απόφασής του παραχώρησης της χρήσης του επιδίκου ακινήτου και την επιδίωξη απόδοσης του τελευταίου στον ενάγοντα. Για το σκοπό αυτό, στις 23-1-2004 και 27-1-2004 επιδόθηκε με δικαστικό επιμελητή στον Προϊστάμενο των Γενικών Αρχείων Νομού Λάρισας και στον Υπουργό Παιδείας αντίστοιχα..., η από 20-1-2004 εξώδικη δήλωση του ενάγοντος, εκπροσωπουμένου από τον Δήμαρχο αυτού, με την οποία συγκοινοποιήθηκαν οι αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου και του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας και τάχθηκε στο εναγόμενο εύλογη προθεσμία 15 ημερών, για να αποδώσει στον ενάγοντα τη χρήση του επιδίκου ακινήτου, αλλά αυτή παρήλθε άπρακτη. Με την παραπάνω εξώδικη δήλωση, όπως προκύπτει από το περιεχόμενό της, ο ενάγων προέβη σε καταγγελία της σύμβασης χρησιδανείου, επικαλούμενος ως λόγους τη μη πραγματοποίηση της ίδρυσης Τοπικού Ιστορικού Αρχείου ως ιδιαίτερου νομικού προσώπου, την αντισυμβατική και παράνομη παραχώρηση του ακινήτου σε τρίτο (Υπηρεσία Γενικών Αρχείων Νομού Λάρισας) και την ανάγκη ικανοποίησης των στεγαστικών αναγκών του ενάγοντος. Οι δύο πρώτοι λόγοι είναι αβάσιμοι, διότι σχετίζονται με την ανυπαρξία Ιστορικού Αρχείου Λάρισας, ως ιδιαίτερου νομικού προσώπου, αποτελούντος ανέκαθεν αποκεντρωμένη δημόσια υπηρεσία, όπως προαναφέρθηκε, ενώ ο τρίτος λόγος, δηλαδή η ανάγκη ικανοποίησης στεγαστικών αναγκών, όπως αορίστως αναφέρεται στην υπ’ αριθμ. ...9-12-2003 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και προβλήθηκε στην από 20-1-2004 εξώδικη δήλωση καταγγελίας, δεν πληροί τις προϋποθέσεις της επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης του ενάγοντος για χρήση του χρησιδανεισμένου ακινήτου, κατ’ άρθρο 817 του Α.Κ., δεδομένου μάλιστα ότι προφορικώς περί τον Απρίλιο 2004, αλλά και εγγράφως με το υπ’ αριθμ. .../7.4.2005 έγγραφό του, ο Δήμαρχος Λαρισαίων πρότεινε τη μετεγκατάσταση των Αρχείων σε άλλο δημοτικό κτίριο (γνωστό με το όνομα "...") στη συνοικία Νέας Πολιτείας της Λάρισας και συνεπώς δεν υπήρχε η εκ του νόμου απαιτούμενη απρόβλεπτη και επείγουσα ανάγκη. Ωστόσο, όμως, η ως άνω από 20-1-2004 δήλωση καταγγελίας, συνιστά τακτική καταγγελία της επίμαχης σύμβασης χρησιδανείου αορίστου χρόνου, η οποία κατά τον χρόνο που έγινε, ήταν άκαιρη για το εναγόμενο και αντίθετη προς τις αρχές της καλής πίστης. Και τούτο, διότι δεν υπήρχε κατά τον χρόνο εκείνο, και μάλιστα εντός της ταχθείσης προθεσμίας των δεκαπέντε ημερών, άμεσα διαθέσιμο κτίριο για τη συγκέντρωση, εναπόθεση και επεξεργασία του αρχειακού υλικού, το οποίο, λόγω της ιδιαίτερης φύσης του, περιλαμβάνει ευαίσθητα έγγραφα (όπως παλαιά χειρόγραφα και έγγραφα, παλαίτυπα βιβλία, σητόβρωτα έγγραφα, που χρήζουν άμεσης συντήρησης και ιδιαίτερης μεταχείρισης κλπ) και άρα υφίστατο ο κίνδυνος ανεπανόρθωτης βλάβης λόγω μη ενδεδειγμένης αποθήκευσης και συντήρησης του υλικού. Το συγκεκριμένο δημοτικό κτίριο στην περιοχή Νέα Πολιτεία της Λάρισας, το οποίο πρότεινε ο ενάγων για τη μέταστέγαση των Αρχείων, ήταν τότε ακατάλληλο για τη χρήση αυτή, διότι ήταν ημιτελές, χωρίς ηλεκτρολογική και υδραυλική εγκατάσταση και μη λειτουργικό για τις ανάγκες των Γενικών Αρχείων.....Με την πάροδο του χρόνου, όμως, και ενώ συνεχιζόταν η χρήση του ακινήτου από το εναγόμενο, σε μη αποδεικνυόμενο ακριβές χρονικό σημείο μετά το έτος 2004, οπωσδήποτε δε τον Οκτώβριο του έτους 2010 είχαν μεταβληθεί οι κρίσιμες συνθήκες. Συγκεκριμένα, από το υπ’ αριθμ. ...22-10-2010 έγγραφο που απηύθυνε η Υπηρεσία Γενικών Αρχείων του Κράτους- Αρχείων Νομού Λάρισας προς την προϊσταμένη Διεύθυνση του Υπουργείου Παιδείας, Δια βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, με θέμα το επίδικο κτίριο, σαφώς προκύπτει ότι κατά τον χρόνο σύνταξης του εγγράφου, στο επίδικο (κτίριο) φυλασσόταν πλέον ένα πολύ μικρό μέρος των αρχείων της Υπηρεσίας, κυρίως η συλλογή βιβλίων και ένα μικρό τμήμα των συμβολαιογραφικών αρχείων και ο μεγαλύτερος όγκος είχε ήδη τότε μεταφερθεί στο αρχειοστάσιο Νέας Σμύρνης, που βρίσκεται στο 3° χιλιόμετρο της Παλαιάς Εθνικής Οδού Λάρισας-Θεσσαλονίκης και σε άλλο μισθωμένο κτίριο, που επίσης χρησιμοποιείται ως αρχειοστάσιο, στην Παλαιά Εθνική Οδό Λάρισας-Αθηνών. Στο ίδιο έγγραφο αναφέρεται ότι στο επίδικο κτίριο δεν στεγάζονται πλέον οι υπάλληλοι, πλην ενός για παραλαβή της αλληλογραφίας και των υποβαλλομένων αιτήσεων και ότι στο αρχειοστάσιο Νέας Σμύρνης έχει διαμορφωθεί ειδικός χώρος γραφείων, όπου έχει εγκατασταθεί ο τεχνολογικός εξοπλισμός της Υπηρεσίας και έχει μεταφερθεί ο βασικός χώρος εργασίας των υπαλλήλων. Σχετικώς, επιβεβαιώθηκε και από τον μάρτυρα απόδειξης ότι κατά τον χρόνο συζήτησης της αγωγής στο πρωτοβάθμιο Δικαστήριο (16-10-2012) το επίδικο κτίριο υπολειτουργεί και ότι τα αρχεία έχουν μεταφερθεί σε άλλους πιο λειτουργικούς χώρους.

Συνεπώς, ήδη μετά τον Οκτώβριο 2010 η απόδοση του κτιρίου, που ήταν το αντικείμενο της σύμβασης χρησιδανείου, δεν παρίσταται άκαιρη ή επιζήμια για το Δημόσιο ή αντίθετη στη συναλλακτική καλή πίστη, διότι οι εξυπηρετούμενες από το κτίριο ανάγκες έχουν ήδη καλυφθεί με άλλα κτίρια. Επιπλέον, και σε σχέση με το έτος 2004, ιδίως λόγω αύξησης των αρμοδιοτήτων του ενάγοντος Δήμου, πολλαπλασιασμού των υπηρεσιών και τμημάτων, μετά και την κατά τον Ν. 3852/2010 συγχώνευση δήμων και μετακίνηση προσωπικού, ανέκυψε επιτακτική η ανάγκη του ενάγοντος για στέγαση των υπηρεσιών του και συγκεκριμένα της νομικής υπηρεσίας του, σχετικά με την οποία έχει ήδη ληφθεί η υπ’ αριθμ. ...12-2-2009 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του ενάγοντος. Η τελευταία στεγάζεται τώρα σε μισθωμένο κτίριο (μαζί με τη ΔΕΤΠΟΛ) και ο ένας διαθέσιμος γι’ αυτήν (νομική υπηρεσία) χώρος, όπου απασχολούνται τέσσερις δικηγόροι και γραμματέας, δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών λειτουργίας της, ούτε για την αρχειοθέτηση παλαιών υποθέσεων, ούτε για την οργάνωση υποτυπώδους βιβλιοθήκης, όπως σαφώς κατατέθηκε από τον μάρτυρα αποδείξεως. Επομένως, από τον Οκτώβριο του 2010 και μετέπειτα, αδικαιολογήτως το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο αρνείται την απόδοση του επιδίκου ακινήτου, αν και προ πολλού (Ιανουάριος 2004), με την επίδοση της από 20-1-2004 εξώδικης δήλωσης, είχε λήξει η επίμαχη σύμβαση χρησιδανείου, με βάση την οποία είχε παραληφθεί το ακίνητο. Επομένως, ο ισχυρισμός (ένσταση) περί αντίθετης στην καλή πίστη, άκαιρης και επιζήμιας άσκησης του δικαιώματος καταγγελίας από τον ενάγοντα Δήμο, που προέβαλε πρωτοδίκως και επαναφέρει ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου με σχετικό λόγο έφεσης το εναγόμενο Ελληνικό Δημόσιο, είναι απορριπτέος ως ουσιαστικά αβάσιμος. Επίσης, η ένσταση καταχρηστικής ασκήσεως του δικαιώματος του ενάγοντος, που προέβαλε πρωτοδίκως και επαναφέρει ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου με σχετικό λόγο έφεσης το εναγόμενο, παρίσταται απορριπτέα ως ουσιαστικά αβάσιμη, για τους εξής λόγους: 1) Παρά τον κατ’ αρχήν χαριστικό χαρακτήρα του χρησιδανείου, ήταν εξ αρχής γνωστό στο χρησάμενο Δημόσιο ότι η εγκατάσταση της υπηρεσίας Γενικών Αρχείων στο δημοτικό ακίνητο δεν θα ήταν μόνιμη και γι’ αυτό αναζήτησε και βρήκε άλλους χώρους στέγασης, 2) Ήδη μετά την κατάργηση του Α.Ν. 2027/1939 και ειδικότερα της διάταξης του άρθρου 26 του νόμου εκείνου περί συντήρησης των τοπικών αρχείων με δαπάνες του οικείου Δήμου με το Ν. 1946/1991, ήταν γνωστό στο εναγόμενο ότι ο ενάγων Δήμος δεν είχε πλέον την υποχρέωση παραχώρησης του κτιρίου, 3) Στο επίδικο κτίριο έγιναν μεν επισκευές μεταξύ των ετών 1989 και 1992 και η σχετική δαπάνη ποσού 5.000.000 δραχμών καλύφθηκε από τον κρατικό προϋπολογισμό, όπως προκύπτει από τα προσκομισθέντα υπ’ αριθ. ΣΤ1/3102/19-12-1989 έγγραφο του Υπουργείου Παιδείας περί έγκρισης της πίστωσης, υπ’ αριθ. .../17-12-1992 απόφαση της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών Νομαρχίας Λάρισας περί έγκρισης της μελέτης επισκευής και υπ’ αριθ. .../27-4-1994 και .../22-9-1994 αποφάσεις της ίδιας υπηρεσίας της Νομαρχίας Λάρισας περί έγκρισης των πρωτοκόλλων παραλαβής του έργου, όμως οι επισκευές αυτές ήταν συμφυείς με τη χρήση του κτιρίου και απαραίτητες για τη λειτουργικότητα του και την προστασία των αρχείων, εξυπηρετώντας κυρίως το χρησάμενο εναγόμενο, σε συνδυασμό δε και με τη δαπάνη που απαιτήθηκε και η οποία αντιστοιχεί σε ένα τμήμα μόνο της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, δεν είναι δυνατόν να αναιρεθεί το δικαίωμα του χρήστη για απόδοση του ακινήτου και 4) Μετά τη λήψη της υπ’ αριθ. ...2003 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου, ο ενάγων Δήμος δεν αδράνησε, ούτε δημιούργησε στο εναγόμενο την πεποίθηση ότι δεν θα διεκδικήσει το ακίνητό του, αλλά σαφώς και επανειλημμένως επεδίωξε την απόδοση του ακινήτου με κάθε νόμιμο τρόπο και συγκεκριμένα με προφορικά διαβήματα, με τις από 20-1-2004 και 5-3-2009 εξώδικες δηλώσεις, με τα από 7-4-2005 και 25-11-2005 υπηρεσιακά έγγραφα, με πρόταση εναλλακτικής λύσης μεταστέγασης των αρχείων σε άλλο δημοτικό κτίριο και με την άσκηση της υπ’ αριθ. κατάθεσης 58/26-1-2006 αγωγής νομής ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου, από την οποία νομότυπα παραιτήθηκε. Επομένως, το Πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, το οποίο με την εκκαλουμένη απόφαση δέχθηκε ως αποδειχθέντα τα ίδια και απέρριψε ως ουσιαστικά αβάσιμες τις ενστάσεις περί αντίθετης στην καλή πίστη, άκαιρης και επιζήμιας άσκησης του δικαιώματος καταγγελίας και καταχρηστικής ασκήσεως του δικαιώματος του ενάγοντος, που προέβαλε το εναγόμενο, ακολούθως δε δέχθηκε την αγωγή κατά την κύρια βάση της από το χρησιδάνειο ως ουσιαστικά βάσιμη, δεν έσφαλε κατά την εκτίμηση των αποδείξεων και την ερμηνεία και εφαρμογή του νόμου και οι συναφείς λόγοι της έφεσης, με τους οποίους υποστηρίζονται τα αντίθετα, είναι αβάσιμοι και απορριπτέοι...".

Με βάση αυτά που δέχτηκε το Εφετείο, διέλαβε στην απόφασή του, με σαφήνεια και πληρότητα, τα απαραίτητα περιστατικά για τη στοιχειοθέτηση του αποδεικτικού πορίσματος, αναφορικά με την κατά νόμιμο τρόπο λήξη της επίδικης σύμβασης χρησιδανείου αορίστου χρόνου, κατόπιν επιδοθείσας στο αναιρεσείον καταγγελίας του αναιρεσιβλήτου, για την οποία, μάλιστα, τελικώς, δέχτηκε και τη συνδρομή της από το άρθρο 817 ΑΚ επείγουσας στεγαστικής ανάγκης. Οι παραδοχές αυτές καθιστούν εφικτό τον αναιρετικό έλεγχο ορθής εφαρμογής των αναφερθεισών ουσιαστικών διατάξεων, τις οποίες το δικαστήριο δεν παραβίασε ευθέως, ούτε εκ πλαγίου.

Συνεπώς, οι πρώτος και δεύτερος λόγοι της αιτήσεως, με τους οποίους αποδίδονται στην αναιρεσιβαλλομένη οι αντίστοιχες με τους αριθμούς 1 και 19 του άρθρου 559 ΚΠολΔ πλημμέλειες, είναι αβάσιμοι.

Κατά συνέπεια, πρέπει να απορριφθεί η υπό κρίση αίτηση αναιρέσεως και να καταδικασθεί το αναιρεσείον στα δικαστικά έξοδα της αναιρεσίβλητης (άρθρα 176 και 183 ΚΠολΔ και 22 του ν. 3693/1957), όπως ειδικότερα ορίζεται στο διατακτικό.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

Απορρίπτει την από 06 Νοεμβρίου 2014 αίτηση του Ελληνικού Δημοσίου για αναίρεση της υπ’ αριθ. 241/2014 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Λάρισας.

Καταδικάζει το αναιρεσείον στα δικαστικά έξοδα της αναιρεσίβλητης, τα οποία ορίζει στο ποσό των τριακοσίων (300) ευρώ...»

 


Στεφανία Ι. Σουλή

Δικηγόρος - Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια

https://stefaniasouli.gr/

Δευτέρα 24 Ιανουαρίου 2022

Προσβολή προσωπικότητας ανήλικου τέκνου

 

Παρατίθεται κατωτέρω απόσπασμα της με αριθμό 1780/2021 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά (Τμήμα Ασφαλιστικών Μέτρων), δημοσιευμένη στην Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών του ΔΣΑ.

«… Η προσωπικότητα συνιστά το πλέγμα των αγαθών που συνθέτουν την υπόσταση ενός προσώπου, με το οποίο αυτά είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα. Δηλαδή περιλαμβάνεται σε αυτήν κάθε στοιχείο που αποτελεί τη σωματική, ψυχική, πνευματική και κοινωνική ατομικότητα του ανθρώπου (βλ. Β. Βαθρακοκοίλη, Ασφαλιστικά Μέτρα, εκδ. 2012, υπό άρθρα 731 - 732, παρ. 39). Τέτοια προστατευόμενα αγαθά είναι η ζωή, υγεία, ελευθερία, η σωματική ακεραιότητα, όπως και η τιμή κάθε ανθρώπου (βλ. ΑΠ 1116/2019, ΑΠ 97/2018, ΜΠΘεσσαλ 1847/2012 Αρμ 2014. 57, ΜΠΡοδ 1842/2004 Τ.Ν.Π.ΝΟΜΟΣ). Περαιτέρω, το δικαστήριο έχει εξουσία στα πλαίσια της προσωρινής ρύθμισης της κατάστασης να διατάξει την προσωρινή παράλειψη ή την προσωρινή επιχείρηση πράξεων, προκειμένου να προστατευθεί απόλυτο δικαίωμα, όπως είναι το δικαίωμα προσωπικότητας, χωρίς με αυτό να θίγεται η διάταξη του άρθρου 692 παρ. 4 ΚΠολΔ. Και τούτο διότι η διάταξη αυτή δεν απαγορεύει να ληφθούν τέτοιου είδους ασφαλιστικά μέτρα, όταν υπάρχει μία διαρκής έννομη σχέση. Η αξίωση προς παράλειψη μελλοντικών προσβολών του απολύτου δικαιώματος έχει από τη φύση τόση διάρκεια όση είναι η διάρκεια της ισχύος του δικαιώματος από το οποίο απορρέει. Συνεπώς, η αξίωση αυτή είναι μία διαρκής έννομη σχέση, η οποία -όταν υπάρχει ανάγκη- μπορεί να τεθεί προσωρινά σε λειτουργία, χωρίς με αυτό να κινδυνεύει να ματαιωθεί ο σκοπός της κύριας δίκης (να ικανοποιείται οριστικά και αμετάκλητα το ασφαλιστέο δικαίωμα), μιας και η παροχή του «οφειλέτη» δηλαδή η υποχρέωση του να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τα απόλυτα δικαιώματα τρίτων, δεν εκπληρώνεται εφάπαξ, αλλά ισχύει στο διηνεκές (βλ. ΜΠΑ 9198/2003 ΕΕμπΔ 2004. 423, ΜΠΑ 41435/1999 ΕλλΔνη 2001. 249, ΜΠΑ 15611/1989 ΔΙΚΗ 1990. 874 και Τ.Ν.Π.ΝΟΜΟΣ).

 

II. Στην προκειμένη περίπτωση, με την κρινόμενη αίτηση τους, οι αιτούντες ως γονείς του ανηλίκου τέκνου τους … η … του οποίου ασκούν τη γονική μέριμνα από κοινού, εκθέτουν ότι οι καθ' ων η αίτηση, γείτονες τους στην ίδια πολυκατοικία, έχουν προβεί επανειλημμένως σε εξυβρίσεις σε βάρος του τελευταίου, με αποτέλεσμα να έχει προκληθεί φόβος και ανησυχία στο ανήλικο τέκνο τους. Επικαλούμενοι δε επείγουσα περίπτωση και επικείμενο κίνδυνο ως προς το δικαίωμα στην προσωπικότητα του ανηλίκου τέκνου τους, ζητούν τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων προκειμένου να ρυθμιστεί προσωρινά η δημιουργηθείσα κατάσταση, με τρόπο ώστε να υποχρεωθούν προσωρινά οι καθ' ων η αίτηση να απέχουν από τις ανωτέρω ενέργειες, κατά τα ειδικότερα εκτιθέμενα στην αίτηση. Επίσης, ζητούν να απειληθεί κατά των καθ' ων η αίτηση χρηματική ποινή και προσωπική κράτηση για κάθε παράβαση της απόφασης που θα εκδοθεί. Με αυτό το περιεχόμενο και αίτημα, η αίτηση αρμοδίως εισάγεται, για να συζητηθεί ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου (άρθρα 22, 35, 683 παρ. 1 ΚΠολΔ), κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων (άρθρα 686 επ. ΚΠολΔ) και είναι νόμιμη, στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 57 επ., 914 ΑΚ, 361 ΠΚ, 64 παρ. 1, 682 παρ. 1, 731, 732 και 947 ΚΠολΔ, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στην παραπάνω μείζονα σκέψη. Πρέπει επομένως, να ερευνηθεί περαιτέρω κατ' ουσίαν.

 

III. Από την εκτίμηση της ένορκης κατάθεσης του μάρτυρα των αιτούντων … και της χωρίς όρκο εξέτασης του δεύτερου των καθ' ων η αίτηση αντίστοιχα, που εξετάστηκαν νόμιμα στο ακροατήριο του Δικαστηρίου τούτου με επιμέλεια των τελευταίων, καθώς και των εγγράφων, που προσκομίζουν οι διάδικοι, ορισμένα από τα οποία μνημονεύονται παρακάτω, λαμβάνονται δε υπόψη στο σύνολο τους, χωρίς να παραλείπεται κανένα κατά την ουσιαστική διερεύνηση της υπόθεσης, πιθανολογούνται, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά : Οι αιτούντες αποτελούν έγγαμο ζεύγος και από το γάμο τους έχουν αποκτήσει ένα (1) ανήλικο τέκνο, τον … ηλικίας 16,5 ετών, του οποίου ασκούν τη γονική μέριμνα και την επιμέλεια από κοινού. Οι αιτούντες κατοικούν σε πολυώροφη οικοδομή στο … Αττικής επί των οδών … και … Οι οριζόντιες ιδιοκτησίες του πρώτου, του δεύτερου και του τρίτου ορόφου της οικοδομής ανήκουν κατά κυριότητα στον πρώτο των αιτούντων και στο … και στο ... ενήλικα τέκνα του πρώτου των αιτούντων από τον πρώτο γάμο του. Ο δε ισόγειος όροφος αποτελείται από ένα κατάστημα και ένα διαμέρισμα, καθώς και από τους κοινόχρηστους χώρους της οικοδομής (πιλοτή και πρασιά). Οι οριζόντιες ιδιοκτησίες του ισογείου ορόφου ανήκουν κατά κυριότητα στο ...  του ..., σύζυγο της πρώτης των καθ' ων η αίτηση, με τον οποίο υπάρχει μακρά αντιδικία σχετικά με ιδιοκτησιακά ζητήματα, μεταξύ των οποίων τον κοινόχρηστο χώρο της πρασιάς της οικοδομής. Ειδικότερα, δυνάμει της με αριθμό ...2019 ήδη τελεσίδικης απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πειραιά (Ειδική Διαδικασία Περιουσιακών - Μισθωτικών Διαφορών), αναγνωρίστηκε ο κοινόχρηστος χαρακτήρας της πρασιάς έμπροσθεν του καταστήματος του ισογείου και έγινε δικαστικός καθορισμός του κανονισμού της εν λόγω οικοδομής (βλ. την απόφαση αυτή). Περαιτέρω, το ισόγειο κατάστημα έχει εκμισθωθεί στην πρώτη των καθ' ων η αίτηση, η οποία λειτουργεί σε αυτό αναψυκτήριο με την επωνυμία ... και με είσοδο από την οδό … Στην εν λόγω επιχείρηση εργάζεται και ο δεύτερος των καθ' ων η αίτηση. Μεταξύ των διαδίκων οι σχέσεις έχουν διαταραχθεί και συχνά ξεσπούν επεισόδια και διαξιφισμοί και εκκρεμούν εκατέρωθεν εγκλήσεις για τα αδικήματα της εξύβρισης, της απειλής, της σωματικής βλάβης και της διατάραξης οικιακής ειρήνης (βλ. ενδεικτικά το με αριθμό πρωτ. …1-2021 αντίγραφο από το βιβλίο αδικημάτων - συμβάντων του Αστυνομικού Τμήματος … της … Νοεμβρίου 2020). Έτι περαιτέρω, πιθανολογείται ότι την ...11-2020 και περί ώρα 18.30 μ.μ., κατά την επιστροφή του ... στην οικία του και διερχόμενος έξωθεν του αναψυκτηρίου, ο δεύτερος των καθ' ων εξήλθε του καταστήματος και προσκάλεσε το ανήλικο τέκνο των αιτούντων, φωνάζοντας το όνομα του, με ειρωνικό και περιπαικτικό ύφος ... Ο τελευταίος δεν απάντησε και έσπευσε να εισέλθει στην πολυκατοικία. Το περιστατικό επαναλήφθηκε την 12-2020 και περί ώρα 11.00 π.μ., οπότε ο δεύτερος των καθ' ων η αίτηση, βλέποντας το ανήλικο τέκνο, φώναξε και πάλι το όνομα του τελευταίου, μία και μοναδική φορά …. με το ίδιο απαξιωτικό ύφος, πλην όμως, δεν το επανέλαβε και άλλη φορά, διότι ενημερώθηκε από πελάτη του καταστήματος ότι ο πρώτος των αιτούντων παρακολουθεί το συμβάν από το μπαλκόνι του πρώτου ορόφου. Εξάλλου, η πρώτη των καθ' ων η αίτηση, αν και γνωρίζει την έκρυθμη κατάσταση, που επικρατεί στις σχέσεις μεταξύ τους, δεν αποτρέπει τον υπάλληλο της από τις πιο πάνω προσβλητικές συμπεριφορές του, αντίθετα μάλιστα, και εκείνη συχνά κινείται προς το μέρος του ανηλίκου τέκνου των αιτούντων, υποστηρίζοντας και συνδράμοντας ψυχικά την υποτιμητική και κοροϊδευτική στάση του δεύτερου των καθ' ων η αίτηση, χωρίς όμως, εκείνη να εκστομίζει κάποια προσβλητική φράση προς το τέκνο. Έκτοτε και ιδίως κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα, τα περιστατικά αυτά, που εμπεριέχουν ειρωνεία, χλευασμό και εν γένει λεκτικό εκφοβισμό σε βάρος του ανηλίκου τέκνου των αιτούντων, επαναλαμβάνονται σε τακτική βάση, με αποτέλεσμα ο έφηβος να διακατέχεται από αίσθημα φόβου, ανασφάλειας, εσωστρέφειας και μειονεξίας και δεν είναι λίγες οι φορές που ζητά τη συνδρομή των γονέων του για να εξέλθει της κατοικίας του. Οι αιτούντες έχουν ασκήσει κατά των καθ' ων η αίτηση τη με ΑΒΜ : … έγκληση τους ενώπιον του Εισαγγελέα Πρωτοδικών Πειραιά (βλ. την έγκληση αυτή). Με βάση τις παραπάνω παραδοχές, πιθανολογείται ότι με τη συμπεριφορά τους αυτή οι καθ' ων η αίτηση προσβάλλουν παρανόμως και υπαιτίως την προσωπικότητα του ανηλίκου τέκνου των αιτούντων, στις ειδικότερες εκφάνσεις της ψυχικής υγείας, της τιμής και της προσωπικής ελευθερίας, πιθανολογείται δε ότι υπάρχει άμεσος κίνδυνος να επαναληφθεί η παράνομη προσβολή της προσωπικότητας του τελευταίου και στο εγγύς μέλλον. Συντρέχει επομένως, επείγουσα περίπτωση να ρυθμιστεί προσωρινά η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί, παρά τους αντίθετους ισχυρισμούς των καθ' ων, ειδικότερα δε να διαταχθούν τα ασφαλιστικά μέτρα, που αναφέρονται στο διατακτικό της παρούσας και τα οποία κατά την κρίση του Δικαστηρίου αρμόζουν στην προκείμενη περίπτωση (άρθρο 692 παρ. 1 ΚΠολΔ). Πρέπει επίσης, να απειληθεί κατά των καθ' ων χρηματική ποινή υπέρ των αιτούντων με την ιδιότητα τους ως ασκούντων τη γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου τους και προσωπική κράτηση για κάθε παράβαση του διατακτικού της απόφασης, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό της παρούσας. Κατά συνέπεια, πρέπει να γίνει δεκτή η υπό κρίση αίτηση ως βάσιμη και κατ' ουσίαν, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό της παρούσας. Ακόμα, πρέπει, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, να οριστεί προθεσμία για την άσκηση της αγωγής για την κύρια υπόθεση, κατ' άρθρο 693 ΚΠολΔ, κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό της παρούσας. Τέλος, τα δικαστικά έξοδα των αιτούντων, κατά παραδοχή του σχετικού νόμιμου αιτήματος τους, πρέπει να επιβληθούν σε βάρος των καθ' ων η αίτηση λόγω της ήττας τους (άρθρα 176, 191 παρ. 2 ΚΠολΔ, 84 παρ. 2 του Ν. 4194/2013 - Κώδικας Δικηγόρων), κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο διατακτικό της παρούσας.

 ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

 Δικάζει κατ' αντιμωλίαν των διαδίκων.

 Δέχεται την αίτηση.

 

Υποχρεώνει προσωρινά τους καθ' ων η αίτηση να απέχουν από κάθε προσβολή της προσωπικότητας του ανηλίκου τέκνου των αιτούντων … και της … και ειδικότερα από την εκτόξευση ύβρεων, με λόγια και έργα και απειλών κατά του τελευταίου, καθώς και από οποιαδήποτε επικοινωνία με τον τελευταίο, τόσο δια ζώσης, λεκτική ή με χειρονομίες και νοήματα, όσο και μέσω τηλεφώνου, προφορικά ή με γραπτά μηνύματα ή μέσω διαδικτύου ή και με οποιονδήποτε άλλο τρόπο.

 Υποχρεώνει προσωρινά τους καθ' ων η αίτηση να μην προσεγγίζουν το ανήλικο τέκνο των αιτούντων … και της … είτε στην κατοικία του στον … Αττικής, οδός … ή είτε σε οποιονδήποτε άλλο τόπο, σε απόσταση μικρότερη των είκοσι (20) μέτρων.

 Απειλεί σε βάρος των καθ' ων η αίτηση χρηματική ποινή ποσού διακοσίων (200,00) ευρώ υπέρ των αιτούντων με την ιδιότητα τους ως ασκούντων τη γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου τους … και προσωπική κράτηση διάρκειας ενός (1) μηνός για κάθε παράβαση των παραπάνω διατάξεων της απόφασης.

 Ορίζει προθεσμία εξήντα (60) ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης για την άσκηση της αγωγής για την κύρια υπόθεση.

 Επιβάλλει σε βάρος των καθ' ων η αίτηση τα δικαστικά έξοδα των αιτούντων, τα οποία ορίζει στο ποσό των τριακοσίων πενήντα (350,00) ευρώ…»

 


Στεφανία Σουλή

Δικηγόρος - Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια

https://stefaniasouli.gr/

Τετάρτη 5 Ιανουαρίου 2022

Επικοινωνία γιαγιάς με την ανήλικη εγγονή της


Σύμφωνα με το άρθρο 1518 του Αστικού Κώδικα (όπως τροποποιήθηκε με το ν. 4800/2021), κάθε γονέας υποχρεούται να διαφυλάσσει και να ενισχύει τη σχέση του τέκνου με τον άλλο γονέα, τους αδελφούς του, καθώς και με την οικογένεια του άλλου γονέα, ιδίως όταν οι γονείς δεν ζουν μαζί ή ο άλλος γονέας έχει αποβιώσει. 


Παραθέτω απόσπασμα της υπ.αρ. 1586/2020 απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών, υπόθεση την οποία χειρίστηκα.   

«…Σημειώνεται ότι η ενάγουσα, έχει υποβληθεί σε σημαντική δαπάνη για τη μίσθωση διαμερίσματος πλησίον της κατοικίας του εναγόμενου και της ανήλικης εγγονής της και για τη μετάβαση της ίδιας από τη …  στην Αθήνα, προκειμένου να επικοινωνεί μαζί της στην εν λόγω μισθωμένη οικία, στην οποία έχει διαμορφώσει ιδιαίτερο παιδικό δωμάτιο, ώστε η ανήλικη να βρίσκεται σε ευχάριστο περιβάλλον. Η ενάγουσα με την υπό κρίση έφεσή της παραπονείται ότι το πρωτοβάθμιο Δικαστήριο με την εκκαλουμένη απόφασή του έσφαλε ως προς την εκτίμηση των αποδείξεων και ρύθμισε την επικοινωνία με την ανήλικη εγγονή χωρίς διευρυμένη επικοινωνία και δη, εκτός άλλων τη δυνατότητα διανυκτέρευσης της ανήλικης στην οικία της ενάγουσας στην Αθήνα και μετάβασης της ανήλικης στον τόπο καταγωγής της μητέρας της της ανήλικης, όπου έζησε και τα πρώτα παιδικά της χρόνια, στη …. , κατά το διάστημα των καλοκαιρινών διακοπών, προκειμένου η ανήλικη να ενισχύσει τους δεσμούς της με το συγγενικό περιβάλλον της μητέρας της. Από την άλλη πλευρά ο εναγόμενος με την υπό κρίση έφεσή του παραπονείται ότι το πρωτόδικο δικαστήριο έσφαλε ως προς την εκτίμηση των αποδείξεων που με την εκκαλουμένη απόφασή του δεν περιόρισε την επικοινωνία με την ενάγουσα της ανήλικης κόρης του, καθόσον δημιουργεί πρόβλημα στις σχολικές και εξωσχολικές της δραστηριότητες. Επιπλέον δε διότι η ενάγουσα δεν επιδεικνύει ευελιξία στις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι ημέρες και ώρες της επικοινωνίας της με την ανήλικη συμπίπτουν με εξωσχολική δραστηριότητα ή εκδήλωση της ανήλικης. Επίσης ο εναγόμενος προτείνει να υπάρχει ρητή πρόβλεψη ότι οι ακριβείς ώρες επικοινωνίας να μην είναι εκ των προτέρων καθορισμένες με ακρίβεια αλλά να ορίζονται μετά από συνεννόηση με τον ίδιο, άλλως να προβλεφθεί ευελιξία και δυνατότητα μετάθεσης των ωρών και της επίσκεψης την επόμενη ημέρα κατόπιν έγκαιρης ενημέρωσης αυτού, σε περίπτωση κατά την οποία προκύψει υποχρέωση της ανήλικης ή αδιαθεσία πρόσκληση σε παιδική γιορτή κλπ).

Με βάση τα παραπάνω και δη την ηλικία της μικρής… , της τραυματικής απώλειας της μητέρας της, της ανάληψης της επιμέλειας από τον πατέρα της, αλλά και της ανάγκης της επικοινωνίας της ανήλικης με την ενάγουσα και το συγγενικό περιβάλλον της μητέρας της, κρίνεται επωφελής η ρύθμιση του δικαιώματος επικοινωνίας στην οικία της ενάγουσας στην κατοικία της στη …. Αττικής, χωρίς την παρουσία του εναγόμενου, με μια διανυκτέρευση το μήνα, ήτοι στο πρώτο Σαββατοκύριακο κάθε μήνα κατά τα οποία θα πραγματοποιείται η επικοινωνία της ενάγουσας με την ανήλικη εγγονή της. Επιπλέον δεν κατά τις καλοκαιρινές διακοπές η ανήλικη θα διανυκτερεύει στην οικία της γιαγιάς ή στην Αθήνα ή στη …. καθόσον, με γνώμονα το συμφέρον της ανήλικης και της υποδομής της ενάγουσας εκεί οικία και συγγενικό περιβάλλον κρίνεται επωφελής η μετάβαση της ανήλικης στη …. και παραμονή της εκεί κατά τις καλοκαιρινές διακοπές. Είναι δε σαφές ότι σε περίπτωση που προκύψει εξωσχολική δραστηριότητα του τέκνου ή άλλο κώλυμα αυτού, όπως ασθένεια ή συμμετοχή σε παιδική συγκέντρωση, ο εναγόμενος θα ενημερώνει την ενάγουσα τουλάχιστον πριν από δύο ημέρες, ώστε οι ώρες επικοινωνίας να μετατεθούν την αμέσως επόμενη ημέρα. Ενόψει των ανωτέρω, το Δικαστήριο λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία του ανηλίκου τέκνου του εναγόμενου, τις ιδιαίτερες συνθήκες της ζωής του (τις σχολικές και εν γένει εκπαιδευτικές ανάγκες του και τις φιλικές του σχέσεις), το γεγονός ότι η επικοινωνία της ανήλικης με τη γιαγιά και τους συγγενείς της πατρικής γραμμής έχει επωφελή γι' αυτήν αποτελέσματα και είναι προς το συμφέρον της, σκοπός δε του δικαιώματος της επικοινωνίας των απώτερων ανιόντων, όπως άλλωστε και του ίδιου του γονέα με το ανήλικο τέκνο του, είναι η ικανοποίηση του φυσικού αισθήματος αγάπης μεταξύ αυτών και η αποτροπή της αμοιβαίας αποξένωσης τους, η οποία θα ασκούσε βλαπτική επίδραση στο συμφέρον του παιδιού (ΑΠ 5/2005 δημ. ΝΟΜΟΣ), καθώς και ότι δεν συντρέχει κανένας σοβαρός λόγος να αποκλειστεί η τοιαύτη επικοινωνία.

Πρέπει δε να σημειωθεί ότι η ενάγουσα είναι συνταξιούχος εκπαιδευτικός, έχει επισκεφθεί Ψυχίατρο και παιδοψυχολόγο για να τη συμβουλεύσουν στο θέμα επικοινωνίας με την ανήλικη, η οποία βίωσε τη διάσταση των γονέων της και απώλεσε τη μητέρα της σε μικρή ηλικία. Η ενάγουσα δε έδινε στην ανήλικη στοργή αγάπη και φροντίδα καθόσον τη φρόντιζε από τη στιγμή της γέννησής της, έπειτα όλο το χρονικό διάστημα της διάστασης μεταξύ των γονέων της και μετέπειτα με το θάνατο της μητέρας της της ανήλικης. Επίσης η ενάγουσα διαθέτει ανεξάρτητη και ασφαλή κατοικία στη …. ήτοι ένα διαμέρισμα 2ου ορόφου, όπου η ανήλικη … έχει δικό της δωμάτιο και τούτο θα ήταν κατάλληλο για τις καλοκαιρινές διακοπές της ανήλικης. Η ανήλικη δε αγαπά τη γιαγιά της και στη επικοινωνία που είχε με το Δικαστήριο δήλωσε ότι επιθυμεί να βλέπει τη γιαγιά της αλλά τούτο να μην την εμποδίζει στις σχολικές της δραστηριότητες και την επικοινωνία με τις φίλες της και στη συμμετοχή της σε εξωσχολικές δραστηριότητες. Κατόπιν των παραπάνω πρέπει να μεταρρυθμιστεί η εκκαλουμένη απόφαση ως προς το τρόπο επικοινωνίας της ενάγουσας με την ανήλικη εγγονή της γενομένων εν μέρει δεκτών των σχετικών προς τούτο λόγων έφεσης της ενάγουσας - εκκαλούσας και του εναγομένου εκκαλούντος καθόσον το πρωτοβάθμιο δικαστήριο έσφαλε ως προς την εκτίμηση των αποδείξεων και όρισε ως άνω το τρόπο επικοινωνίας της ενάγουσας με την ανήλικη εγγονή της … .

ΔΕΧΕΤΑΙ εν μέρει την άνω αγωγή...

ΡΥΘΜΙΖΕΙ την άσκηση του δικαιώματος επικοινωνίας της ενάγουσας, γιαγιάς εκ της μητρικής γραμμής της ανήλικης …  και ορίζει ότι η ενάγουσα θα επικοινωνεί με την ως άνω ανήλικη ως ακολούθως: Α) Κάθε πρώτο και τρίτο Σαββατοκύριακο κάθε μήνα, ώρες 11.00 π.μ. έως 15.00 του Σαββάτου και 11.00 π.μ. έως και 15.00 της Κυριακής, χωρίς την παρουσία του εναγόμενου, με μια διανυκτέρευση το μήνα, ήτοι το πρώτο από τα Σαββατοκύριακα κατά τα οποία θα πραγματοποιείται η επικοινωνία της ενάγουσας με την ανήλικη εγγονή της. Β) Κατά τις σχολικές διακοπές Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς, επί πέντε συνεχόμενες ημέρες, ώρες 11.00-16.00 κάθε ημέρας αρχής γενομένης από το διάστημα Χριστουγέννων 2016- Πρωτοχρονιάς 2017, από 21-12/2016 έως 27/12-2016 και για το επόμενο έτος από 02/01/2018 έως 06/01/2018 και ούτω καθεξής εναλλάξ κατ' έτος. Γ) Κατά τις εορτές του Πάσχα, επί πέντε συνεχόμενες ημέρες, ώρες 11.00-17.00 κάθε ημέρας και συγκεκριμένα για το έτος 2017, από Σάββατο του Λαζάρου έως τη Μεγάλη Τετάρτη, για το επόμενο έτος από τρίτη έως Σάββατο της Διακαινησίμου και ούτω καθεξής εναλλάξ κατ' έτος. Δ) Κατά τις καλοκαιρινές διακοπές, επί οκτώ (8) συνεχόμενες ημέρες, να διαμένει μαζί της στο σπίτι της στην Αθήνα είτε στην οικία της  στη …. και συγκεκριμένα για το έτος 2017 από 01/07/2017 έως 8/07/2017, για το έτος 2018 από 01/08/2018 έως 8/08/2018 και ούτω καθεξής εναλλάξ κατ' έτος. Ε) Τηλεφωνικά ή μέσω βιντεοκλήσης, κάθε Δευτέρα και Τετάρτη κάθε εβδομάδας και ώρες από 18.00 έως 19.00. Την ανήλικη θα παραλαμβάνει η ενάγουσα από την κατοικία της, όπου και θα την παραδίδει μετά την λήξη της επικοινωνίας, με εξαίρεση τα Σάββατα του σχολικού έτους, οπότε, εφόσον η ανήλικη επιθυμεί να παρακολουθήσει το μάθημα του κατηχητικού (ώρες 16.00-18.00), η ενάγουσα θα την αφήνει πριν από την έναρξη του μαθήματος στον Ιερό Ναό …  ενημερώνοντας σχετικά τον εναγόμενο, προκειμένου ο τελευταίος να την παραλαμβάνει από το πιο πάνω σημείο. Οι πιο πάνω όροι υπό στοιχ. Α' ( που αναφέρονται στα Σαββατοκύριακα), δεν θα εφαρμόζονται κατά τις περιόδους των εορτών (23/12 έως 07/01 και από Σάββατο Λαζάρου - Κυριακή του Θωμά) και κατά το ένα από τα δύο εναλλακτικά καθοριζόμενα διαστήματα των θερινών διακοπών (δηλαδή κατά τα μονά έτη δεν θα υπάρξει επικοινωνία κατά το διάστημα από 01 έως 10 Αυγούστου και κατά τα ζυγά, από 01 έως 10 Ιουλίου). Σημειώνεται ότι σε περίπτωση που προκύψει εξωσχολική δραστηριότητα του τέκνου ή άλλο κώλυμα αυτού, όπως ασθένεια ή συμμετοχή σε παιδική συγκέντρωση, ο εναγόμενος θα ενημερώνει την ενάγουσα τουλάχιστον πριν από δύο ημέρες, ώστε οι ώρες επικοινωνίας να μετατεθούν την αμέσως επόμενη ημέρα.

ΑΠΕΙΛΕΙ σε βάρος του εναγομένου χρηματική ποινή ποσού τριακοσίων (300) ευρώ για κάθε παράβαση της παραπάνω διάταξης ...»

   


Στεφανία Σουλή

Δικηγόρος - Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια

https://stefaniasouli.gr/

Κυριακή 2 Ιανουαρίου 2022

Δικαστική απόφαση συνεπιμέλειας με διατροφή.

 

Παρατίθεται κατωτέρω απόσπασμα της υπ.αρ. 160/2021 απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Σάμου, δημοσιευμένη στην Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών του ΔΣΑ.  


Περίληψη: Οριστική ανάθεση της επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων των διαδίκων από κοινού σε αμφοτέρους τους γονείς. Εναλλασσόμενη διαμονή αυτών στις οικίες των γονέων και επιμερισμός των διατροφικών εξόδων αυτών. Υπολογισμός μηνιαίων εξόδων τέκνων στα 750,00€ ευρώ και στα οποία ο πατέρας θα συμμετέχει κατά τα 400,00 ευρώ, ενώ η μητέρα κατά τα λοιπά (350,00€ ευρώ). Συνυπολογισμός των ημερών διαμονής των τέκνων με τον πατέρα και απομείωση της συμμετοχής του πατέρα στις διατροφικές ανάγκες των τέκνων.

(Η απόφαση δημοσιεύτηκε στην Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, επιμελεία του δικηγόρου Αθηνών Δημητρίου Β. Δουλιώτη, Ραβινέ 17, Κολωνάκι,  Μέλος της Εταιρείας Οικογενειακού Δικαίου, 210-3627672 / 6947155182,  https://douliotis-law.com/     ) 

Αριθμός Απόφασης 160/2021

 

(Αριθμός έκθεσης κατάθεσης α' αγωγής ./28.05.2020)

 

(Αριθμός έκθεσης κατάθεσης β' αγωγής ./30.09.2021)

 

ΤΟ ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΣΑΜΟΥ

 

ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ, ΤΟ ΓΑΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΥΜΒΙΩΣΗ

 

ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τον Πρωτοδίκη Αριστείδη Λουλουδόπουλο, ο οποίος ορίστηκε με Πράξη της διευθύνουσας το Πρωτοδικείο Σάμου, Προέδρου Πρωτοδικών και τη Γραμματέα Γιασιμώ Γλύκα.

 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕ δημόσια στο ακροατήριό του, την 03η.11.2021, προκειμένου να δικάσει υπόθεση, μεταξύ:

 

ΤΗΣ ΕΝΑΓΟΥΣΑΣ ΤΗΣ Α' ΑΓΩΓΗΣ - ΕΝΑΓΟΜΕΝΗΣ ΤΗΣ Β' ΑΓΩΓΗΣ ., με ΑΦΜ ., κατοίκου πόλεως Σάμου, οδός ., ατομικά για τον εαυτό της, και ως ασκούσας προσωρινά την επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων της, ..., που παραστάθηκε στο ακροατήριο μετά της πληρεξουσίου της δικηγόρου Αικατερίνης Κάππου (ΑΜΔΣΣ 53), η οποία κατέθεσε έγγραφες προτάσεις.

 

ΤΟΥ ΕΝΑΓΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ Α' ΑΓΩΓΗΣ - ΕΝΑΓΟΝΤΟΣ ΤΗΣ Β' ΑΓΩΓΗΣ ., με ΑΦΜ ., κατοίκου πόλεως Σάμου, οδός ., που παραστάθηκε στο ακροατήριο μετά των πληρεξουσίων του δικηγόρων Δημητρίου Γκαβέρα (ΑΜΔΣΠ 1461) και Δημητρίου Δουλιώτη (ΑΜΔΣΑ 28220), οι οποίοι κατέθεσαν έγγραφες προτάσεις.

 


«… Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1510, 1511, 1512, 1513, 1514, 1518 του ΑΚ, όπως ισχύουν μετά την αντικατάστασή τους, με τις διατάξεις των άρθρων 7, 5, 6, 8 και 10 του ν.4800/2021 (ΦΕΚ Α' 81), τα οποία, σύμφωνα με τα άρθρα 18 και 30 του αυτού νόμου, ισχύουν από την 16η.09.2021, και εφαρμόζονται και στις εκκρεμείς υποθέσεις επί των οποίων δεν έχει εκδοθεί, μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος, αμετάκλητη δικαστική απόφαση: Άρθρο 1510: «Γονική μέριμνα: Η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων (Γονική μέριμνα), οι οποίοι την ασκούν από κοινού και εξίσου. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του». 1511 ΑΚ: «Άσκηση - ανάθεση γονικής μέριμνας κατά το συμφέρον του τέκνου: 1. Κάθε απόφαση των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας πρέπει να αποβλέπει στο βέλτιστο συμφέρον του τέκνου. 2. Στο βέλτιστο συμφέρον του τέκνου, που εξυπηρετείται ιδίως από την ουσιαστική συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα του, καθώς επίσης και από την αποτροπή διάρρηξης των σχέσεων του με καθένα από αυτούς, πρέπει να αποβλέπει και η απόφαση του δικαστηρίου, όταν αποφασίζει σχετικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας ή με τον τρόπο άσκησής της. Η απόφαση του δικαστηρίου συνεκτιμά παραμέτρους, όπως την ικανότητα και πρόθεση καθενός εκ των γονέων να σεβαστεί τα δικαιώματα του άλλου, τη συμπεριφορά κάθε γονέα κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα και τη συμμόρφωση του με τις νόμιμες υποχρεώσεις του, δικαστικές αποφάσεις, εισαγγελικές διατάξεις και προηγούμενες συμφωνίες που είχε συνάψει με τον άλλο γονέα και αφορούν το τέκνο. 3. Η απόφαση του δικαστηρίου πρέπει επίσης να σέβεται την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μην κάνει  διακρίσεις εξαιτίας ιδίως του  φύλου,  του  σεξουαλικού προσανατολισμού, της φυλής, της γλώσσας, της θρησκείας, των πολιτικών ή όποιων άλλων πεποιθήσεων, της ιθαγένειας, της εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης ή της περιουσίας». 1512 ΑΚ: «Σε περίπτωση διαφωνίας: Κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας οι γονείς καταβάλλουν προσπάθεια για την εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων. Αν διαφωνούν, αποφασίζει το δικαστήριο». 1513: «Διαζύγιο ή ακύρωση του γάμου - διάσταση των συζύγων: Στις περιπτώσεις διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου ή λύσης ή ακύρωσης του συμφώνου συμβίωσης ή διακοπής της συμβίωσης των συζύγων ή των μερών του συμφώνου συμβίωσης και εφόσον ζουν και οι δύο γονείς, εξακολουθούν να ασκούν από κοινού και εξίσου τη γονική μέριμνα. Ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο, επιχειρεί τις πράξεις που προβλέπονται στο πρώτο εδάφιο του άρθρου 1516, κατόπιν προηγούμενης ενημέρωσης του άλλου γονέα». 1514: «Παρέκκλιση από την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας: 1. Κατά παρέκκλιση του άρθρου 1513, οι γονείς μπορούν με έγγραφο βεβαίας χρονολογίας να ρυθμίζουν διαφορετικά την κατανομή της γονικής μέριμνας, ιδίως να αναθέτουν την άσκηση της στον έναν από αυτούς, και να καθορίζουν τον τόπο κατοικίας του τέκνου τους, τον γονέα με τον οποίο θα διαμένει, καθώς και τον τρόπο επικοινωνίας του με τον άλλο γονέα. Το ανωτέρω έγγραφο ισχύει τουλάχιστον για δύο (2) έτη και παρατείνεται αυτοδικαίως, εκτός αν κάποιος από τους δύο γονείς δηλώσει εγγράφως στον άλλο γονέα, πριν τη λήξη του συμφωνημένου χρόνου, ότι δεν επιθυμεί την παράταση του. 2. Αν δεν είναι δυνατή η από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, εξαιτίας διαφωνίας των γονέων και ιδίως αν ο ένας γονέας αδιαφορεί ή δεν συμπράττει σε αυτήν ή δεν τηρεί την τυχόν υπάρχουσα συμφωνία για την άσκηση ή τον τρόπο άσκησης της γονικής μέριμνας ή αν η συμφωνία αυτή είναι αντίθετη προς το συμφέρον του τέκνου ή αν η γονική μέριμνα ασκείται αντίθετα προς το συμφέρον του τέκνου, καθένας από τους γονείς προσφεύγει σε διαμεσολάβηση, εξαιρουμένων των περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας, όπως ο νόμος ορίζει. Αν διαφωνούν, αποφασίζει το δικαστήριο. 3. Το δικαστήριο μπορεί ανάλογα με την περίπτωση: α) να κατανείμει την άσκηση της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων, να εξειδικεύσει τον τρόπο άσκησής της στα κατ' ιδίαν θέματα ή να αναθέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας στον ένα γονέα ή σε τρίτο, β) να διατάξει πραγματογνωμοσύνη ή την λήψη οποιουδήποτε άλλου πρόσφορου μέτρου, γ) να διατάξει διαμεσολάβηση ή την επανάληψη  διακοπείσας  διαμεσολάβησης, ορίζοντας συγχρόνως τον διαμεσολαβητή. Για την λήψη της απόφασης του το δικαστήριο λαμβάνει υπόψιν τους έως τότε δεσμούς του τέκνου με τους γονείς και τους αδελφούς του, καθώς και τις τυχόν συμφωνίες που έκαναν οι γονείς του τέκνου για την άσκηση της γονικής μέριμνας». 1518: «Επιμέλεια του προσώπου: Η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευση του, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του. Κατά την ανατροφή του τέκνου οι γονείς το ενισχύουν, χωρίς διάκριση φύλου, να αναπτύσσει υπεύθυνα και με κοινωνική συνείδηση την προσωπικότητά του. Η λήψη σωφρονιστικών μέτρων επιτρέπεται μόνον εφόσον αυτά είναι παιδαγωγικούς αναγκαία και δεν θίγουν την αξιοπρέπεια του τέκνου. Κατά τη μόρφωση και την επαγγελματική εκπαίδευση του τέκνου οι γονείς λαμβάνουν υπόψιν τις ικανότητες και τις προσωπικές του κλίσεις. Γι' αυτόν τον σκοπό οφείλουν να συνεργάζονται με το σχολείο και αν υπάρχει ανάγκη, να ζητούν τη συνδρομή αρμοδίων κρατικών υπηρεσιών ή δημοσίων οργανισμών. Κάθε γονέας υποχρεούται να διαφυλάσσει και να ενισχύει τη σχέση του τέκνου με τον άλλο γονέα, τους αδελφούς του, καθώς και με την οικογένεια του άλλου γονέα, ιδίως όταν οι γονείς δεν ζουν μαζί ή ο άλλος γονέας έχει αποβιώσει». Από τις ως άνω διατάξεις, μετά την τροποποίηση τους, σε συνδυασμό με την αιτιολογική έκθεση του ν. 4800/2021, προκύπτει ότι πρόθεση του νομοθέτη ήταν να μεταβάλει το ισχύον μέχρι τώρα δίκαιο στο κεφάλαιο της επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων, χωρίς βέβαια να αναιρείται ο παιδοκεντρικός πυρήνας του. Επομένως, πάντα παραμένει στο επίκεντρο η προστασία του συμφέροντος του ανηλίκου (άρθρο 1511 του ΑΚ). Όμως, μετά την ως άνω μεταβολή, ενώ προγενέστερα προκρινόταν η αποκλειστική επιμέλεια, προκρίνεται πλέον η συνεπιμέλεια των γονέων επί των ανηλίκων τέκνων τους, μόνο δε όταν προκύπτει ότι αυτή θα αποβεί εις βάρος του συμφέροντος των ανηλίκων τέκνων, το δικαστήριο μπορεί να κρίνει ότι πρέπει να ανατεθεί η επιμέλεια στον ένα γονέα, με απόφαση που θα αιτιολογεί την ως άνω παρέκκλιση, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει την ανάθεση στον ένα γονέα ο τίτλος του άρθρου 1514 του ΑΚ (βλ.ΜΠρΠατρ 895/2021 ΝΟΜΟΣ).

Στην προκείμενη περίπτωση, με την κρινόμενη υπό στοιχείο α' αγωγή της, η ενάγουσα εκθέτει ότι ασκεί προσωρινά την επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων της, ., που απέκτησε από το νόμιμο γάμο της με τον εναγόμενο, δυνάμει της με αριθμό .../2020 απόφασης ασφαλιστικών μέτρων του παρόντος δικαστηρίου. Ότι η έγγαμη συμβίωση της με τον εναγόμενο έχει διασπαστεί από υπαιτιότητα του τελευταίου, όπως ειδικώτερα αναφέρεται στην αγωγή της, και ότι τα ανήλικα τέκνα τους στερούνται εισοδημάτων και περιουσίας. Με βάση τα ανωτέρω πραγματικά περιστατικά, η ενάγουσα ζητεί: α) να διαταχθεί για λόγους επιείκειας η οριστική παραχώρηση της αποκλειστικής χρήσης της ευρισκομένης στην πόλη της Σάμου, επί της οδού ., οικογενειακής στέγης τους, στην οποία διαμένει με τα ανήλικα τέκνα της, καθώς και της εντός αυτής οικοσκευής, β) να της ανατεθεί οριστικά η αποκλειστική άσκηση της επιμέλειας των ως άνω ανηλίκων τέκνων τους, διότι τούτο επιβάλλεται από το αληθινό τους συμφέρον, και γ) να υποχρεωθεί ο εναγόμενος να της προκαταβάλλει, υπό την ιδιότητα της ως ασκούσας την επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων τους και για λογαριασμό τους, το ποσό των 400,00 ευρώ μηνιαίως, για τον υιό τους … , και το ποσό των 320,00 ευρώ μηνιαίως, για τον υιό τους ., προκαταβολικά εντός του πρώτου τριημέρου εκάστου μηνός, για χρονικό διάστημα τριών (3) ετών από την επίδοση της αγωγής, με το νόμιμο τόκο από την καθυστέρηση καταβολής κάθε μηνιαίας δόσης, μέχρι την πλήρη και ολοσχερή εξόφληση. Τέλος, ζητεί να καταδικασθεί ο εναγόμενος στην καταβολή της δικαστικής της δαπάνης. Με το ανωτέρω περιεχόμενο και αιτήματα, η υπό κρίση αγωγή παραδεκτά εισάγεται ενώπιον του παρόντος αρμοδίου καθ' ύλην και κατά τόπον δικαστηρίου (άρθρα 17 περ.2, 22 και 39Α του ΚΠολΔ), προκειμένου να συζητηθεί κατά την προκείμενη ειδική διαδικασία των διαφορών από την οικογένεια, το γάμο και την ελεύθερη συμβίωση (άρθρο 592 παρ.3α', β' και γ', 593 έως 602 του ΚΠολΔ), είναι αρκούντως ορισμένη, καθώς περιέχει το σύνολο των απαιτουμένων εκ του νόμου στοιχείων, απορριπτόμενου ως αβάσιμου του σχετικού περί του αντιθέτου ισχυρισμού του εναγομένου, και νόμιμη, στηριζομένη στις διατάξεις των άρθρων 340, 341, 1389, 1390, 1391, 1393, 1394, 1395, 1485, 1486, 1489 παρ.2, 1493, 1496, 1510, 1511, 1513, 1514, 1516 παρ.2, 1518 του ΑΚ, 176 και 191 παρ.2 του ΚΠολΔ. Πρέπει, συνεπώς, να ερευνηθεί περαιτέρω και ως προς την ουσιαστική της βασιμότητα, δεδομένου ότι καταβλήθηκε για το καταψηφιστικό της αίτημα το αναλογούν τέλος δικαστικού ενσήμου (βλ. το με κωδικό  . ηλεκτρονικό παράβολο της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων), ενώ ο εναγόμενος νομίμως λαμβάνει μέρος στη συζήτηση της παρούσας, όσον αφορά στην ανοιγείσα δίκη διατροφής, ενόψει του ότι καταβλήθηκαν από μέρους του προκαταβλητέα έξοδα, που ορίστηκαν για τη διεξαγωγή της παρούσας δίκης, κατ' άρθρο 173 παρ.4 του ΚΠολΔ (βλ. την με ημερομηνία 03.11.2021 απόδειξη είσπραξης της πληρεξουσίου δικηγόρου της ενάγουσας).

 

Ο εναγόμενος, πλην της ως άνω ένστασης αοριστίας του αγωγικού δικογράφου, με προφορική δήλωση των πληρεξουσίων δικηγόρων του στο ακροατήριο, που καταχωρήθηκε στα ταυτάριθμα της παρούσας πρακτικά δημοσίας συνεδρίασης του παρόντος δικαστηρίου, και αναλύεται εκτενέστερα στις υποβληθείσες έγγραφες προτάσεις του, προέβαλλε την ένσταση συνεισφοράς της ιδίας της ενάγουσας στη διατροφή των ανηλίκων, δεδομένου ότι η τελευταία έχει εισοδήματα, με τα οποία δύναται να συνεισφέρει στη διατροφή τούτων. Η εν λόγω ένσταση στηριζομένη στη διάταξη του άρθρου 1489 παρ.2 του ΑΚ, εκτιμάται από μέρους του παρόντος δικαστηρίου ως άρνηση του ύψους της αιτουμένης διατροφής, δοθέντος ότι με την κρινόμενη υπό στοιχείο α' αγωγή δεν ζητείται το σύνολο του ποσού, στο οποίο αποτιμώνται οι διατροφικές ανάγκες των δικαιούχων ανηλίκων τέκνων, αλλά το μέρος αυτών, το οποίο κατά την ενάγουσα πρέπει να βαρύνει τον εναγόμενο, σε αναλογία προς τις οικονομικές δυνάμεις αυτού και της ενάγουσας (βλ.ΕφΔωδ 95/2006, ΕφΘεσ 2944/2004 ΝΟΜΟΣ). Επικουρικά δε, προέβαλλε την ένσταση διακινδύνευσης ιδίας διατροφής, ισχυριζόμενος ότι οποιοδήποτε ποσό διατροφής των τέκνων του ήθελε κριθεί ότι αναλογεί στη δική του υποχρέωση συνεισφοράς δεν δύναται να ξεπερνά το ποσό των 400,00 ευρώ το μήνα, καθώς θα δημιουργηθεί κίνδυνος προσωπικής και οικονομικής του εξαθλίωσης. Η ένσταση αυτή πρέπει να απορριφθεί ως μη νόμιμη, και τούτο διότι, κατά τη διάταξη του άρθρου 1487 εδ.β' του ΑΚ, σαφώς προκύπτει ότι ο γονέας, που οφείλει διατροφή στα ανήλικα τέκνα του, δεν δύναται να αντιτάξει εναντίον των τελευταίων ένσταση διακινδύνευσης της δικής του διατροφής, καθόσον έχει υποχρέωση να τα διαθρέψει, εφόσον τα εισοδήματα της περιουσίας τους και το προϊόν της εργασίας τους δεν αρκούν για τη διατροφή τους, έστω και αν κινδυνεύει η αυτοδιατροφή του (βλ.Κ.Παπαδόπουλο, Αγωγές Οικογενειακού Δικαίου, έκδοση 2003, Τόμο Β', σελ. 131 επ, ΜΠρΠατρ 203/2020 ΝΟΜΟΣ).

 

Με την κρινόμενη υπό στοιχείο β' αγωγή του, ο ενάγων, κατόπιν νομότυπης παραίτησης του από τη με αριθμό έκθεσης κατάθεσης 19/2020 αγωγή του, η οποία έλαβε χώρα κατά τους τύπους του άρθρου 297 του ΚΠολΔ (με δικόγραφο κοινοποιούμενο στην αντίδικο, και με προφορική δήλωση που καταχωρήθηκε στα πρακτικά και περιέχεται στις έγγραφες προτάσεις του), εκθέτει ότι από το νόμιμο γάμο που τέλεσαν με την εναγομένη, απέκτησαν δύο ανήλικα τέκνα, τον ... και τον ... Ότι η έγγαμη συμβίωση τους διασπάστηκε από υπαιτιότητα της εναγομένης, κατά τα αναλυτικά αναφερόμενα στην αγωγή. Ότι με την υπ. αριθμ. .../2020 απόφαση του παρόντος δικαστηρίου, δικάσαντος κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, ανατέθηκε προσωρινά στην εναγομένη η άσκηση της επιμέλειας του προσώπου των ανηλίκων τέκνων τους, υποχρεώθηκε να καταβάλλει συνολικά το ποσό των 450,00 ευρώ, ως προσωρινή μηνιαία διατροφή αυτών, της παραχωρήθηκε προσωρινά η αποκλειστική χρήση της οικογενειακής τους στέγης, και ρυθμίστηκε προσωρινά το δικαίωμα επικοινωνίας του με τα ως άνω ανήλικα τέκνα του. Με βάση τα ανωτέρω πραγματικά περιστατικά, ζητεί να ανατεθεί οριστικά στον ίδιο η αποκλειστική άσκηση της επιμέλειας του προσώπου των ως άνω ανήλικων τέκνων τους, άλλως και όλως επικουρικώς, να ρυθμιστεί το δικαίωμα επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων τους, με την ανάθεση αυτής από κοινού και στους δύο γονείς, με χρονικό καταμερισμό αυτής, διότι τούτο επιβάλλεται από το αληθινό τους συμφέρον, καθώς επίσης, να ρυθμιστεί το δικαίωμα επικοινωνίας εκάστου γονέως, κατά τα χρονικά διαστήματα, που τα τέκνα θα διαμένουν με τον έτερο γονέα. Τέλος, ζητεί να καταδικαστεί η εναγομένη στην καταβολή της δικαστικής του δαπάνης. Με το ανωτέρω περιεχόμενο και αιτήματα, η ένδικη αγωγή παραδεκτά εισάγεται προς συζήτηση ενώπιον του παρόντος αρμοδίου καθ' ύλην και κατά τόπον δικαστηρίου (άρθρα 17 περ.2 και 22 του ΚΠολΔ), κατά την προκείμενη ειδική διαδικασία των διαφορών από την οικογένεια, το γάμο και την ελεύθερη συμβίωση (άρθρα 592 παρ.3β', 593 έως 602 του ΚΠολΔ), και είναι νόμιμη στηριζομένη στις διατάξεις των άρθρων 1510, 1511, 1512, 1513, 1514, 1518, 1520 του ΑΚ, 176 και 191 παρ.2 του ΚΠολΔ. Περαιτέρω, πραγματοποιήθηκε η προβλεπομένη στη διάταξη του άρθρου 611 του ΚΠολΔ, απόπειρα συμβιβαστικής επίλυσης της διαφοράς, η οποία, όμως, δεν κατέστη εφικτό να ευοδωθεί. Πρέπει, συνεπώς, η ένδικη υπό στοιχείο β' αγωγή, συνεκδικαζόμενη με την υπό στοιχείο α' αγωγή (άρθρα 31 και 246 του ΚΠολΔ), να εξεταστεί περαιτέρω και ως προς την ουσιαστική της βασιμότητα.

 

Από την εκτίμηση των ενόρκων καταθέσεων των μαρτύρων των διαδίκων (ενός από κάθε πλευρά), που εξετάστηκαν νόμιμα στο ακροατήριο του παρόντος δικαστηρίου και περιέχονται στα ταυτάριθμα της παρούσας πρακτικά δημοσίας συνεδρίασης, του συνόλου των νομίμως επικαλουμένων και προσκομιζομένων από μέρους των διαδίκων αποδεικτικών μέσων, τα οποία χρησιμεύουν είτε ως αυτοτελή αποδεικτικά μέσα, είτε για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων (άρθρα 336 παρ.3, 339 και 395 του ΚΠολΔ), για μερικά εκ των οποίων γίνεται ειδικώτερη μνεία κατωτέρω, δίχως, όμως, να παραλείπεται κανένα κατά την ουσιαστική εκτίμηση της υπόθεσης, των με αριθμούς .. /01.11.2021 ενόρκων βεβαιώσεων των μαρτύρων απόδειξης του ενάγοντος της υπό στοιχείο β' αγωγής, . οι  οποίες ελήφθησαν νόμιμα ενώπιον του συμβολαιογράφου Σάμου, ., κατόπιν νόμιμης και εμπρόθεσμης κλήτευσης της εναγομένης, δυνάμει της με αριθμό  ./22.10 2021 έκθεσης επίδοσης του δικαστικού επιμελητή της Περιφέρειας του Εφετείου Αιγαίου, με έδρα το Πρωτοδικείο Σάμου, . των με αριθμούς ./03.11.2021 ενόρκων βεβαιώσεων των μαρτύρων απόδειξης του ιδίου ως άνω ενάγοντος, ..., οι οποίες ελήφθησαν νόμιμα ενώπιον της συμβολαιογράφου Έδεσσας, ..., κατόπιν νόμιμης και εμπρόθεσμης  κλήτευσης της εναγομένης, δυνάμει της με αριθμό ..../29.10.2021 έκθεσης επίδοσης του ιδίου ως άνω δικαστικού επιμελητή, των με αριθμούς ./02.11.2021 ενόρκων βεβαιώσεων των μαρτύρων απόδειξης της ενάγουσας της υπό στοιχείο α' αγωγής, ..., οι οποίες ελήφθησαν νόμιμα ενώπιον του συμβολαιογράφου Σάμου, ., κατόπιν νόμιμης και εμπρόθεσμης κλήτευσης του εναγομένου, δυνάμει της με αριθμό ../25.10.2021  έκθεσης επίδοσης του δικαστικού επιμελητή  της Περιφέρειας του Εφετείου Αιγαίου, με έδρα το Πρωτοδικείο Σάμου, . της με αριθμό ./01.11.2021 ένορκης βεβαίωσης της μάρτυρος απόδειξης της ενάγουσας της υπό στοιχείο α' αγωγής, ., η οποία ελήφθη νόμιμα ενώπιον της συμβολαιογράφου Κω, ., κατόπιν νόμιμης και εμπρόθεσμης κλήτευσης του εναγομένου, δυνάμει της ιδίας ως άνω με αριθμό ./25.10.2021 έκθεσης επίδοσης του δικαστικού επιμελητή της Περιφέρειας του Εφετείου Αιγαίου, με έδρα το Πρωτοδικείο Σάμου, ., μη λαμβανομένης καθόλου υπόψιν, κατ' άρθρο 424 του ΚΠολΔ, ούτε για τη συναγωγή δικαστικών τεκμηρίων, της με αριθμό ./02.11.2021 ένορκης βεβαίωσης της μάρτυρος απόδειξης της ιδίας ενάγουσας, ., η οποία ελήφθη ενώπιον της συμβολαιογράφου Έδεσσας, ., διότι ναι μεν στην από 25.10.2021 κλήτευση του αντιδίκου αναγραφόταν η διεύθυνση της οικοδομής, στην οποία έχει το γραφείο της η ως άνω συμβολαιογράφος, πλην, όμως, κατά παράβαση της διάταξης του άρθρου 422 του ΚΠολΔ, δεν αναγραφόταν ορθά το όνομα της συμβολαιογράφου (βλ. ΑΠ 1709/2005 ΝΟΜΟΣ), της με αριθμό ./08.11.2021 ένορκης βεβαίωσης της μάρτυρος ανταπόδειξης της ιδίας ως άνω ενάγουσας της υπό στοιχείο α' αγωγής και εναγομένης της υπό στοιχείο β' αγωγής, ., η οποία ελήφθη νόμιμα ενώπιον της συμβολαιογράφου Έδεσσας, ., προς αντίκρουση των προταθέντων κατά τη συζήτηση και περιεχομένων στις προτάσεις του ενάγοντος της υπό στοιχείο β' αγωγής ισχυρισμών αυτού, κατόπιν νόμιμης και εμπρόθεσμης κλήτευσης του, δυνάμει της με αριθμό ./03.11.2021  έκθεσης επίδοσης της δικαστικής επιμελήτριας της Περιφέρειας του Εφετείου Αιγαίου, με έδρα το Πρωτοδικείο Σάμου, ., και την επικοινωνία του δικαστηρίου με τα ανήλικα τέκνα, σε συνδυασμό με τα διδάγματα της κοινής πείρας, λαμβανομένων υπόψιν αυτεπαγγέλτως (άρθρο 336 παρ.4 του ΚΠολΔ), αποδείχθηκαν τα κάτωθι πραγματικά περιστατικά: Οι διάδικοι τέλεσαν νόμιμο πολιτικό γάμο, την ….  2011, στο Δημαρχείο Έδεσσας, ο οποίος εν συνεχεία ιερολογήθηκε κατά τους τύπους της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, την …. 2012, στον Ιερό Ναό Αγίων Πάντων Έδεσσας, εκ του οποίου απέκτησαν δύο ανήλικα σήμερα τέκνα, τον ., γεννηθέντα την …  2012, και τον ... γεννηθέντα την …. .2013. Αρχικά εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη, και εν συνεχεία, εκ του μηνός Σεπτεμβρίου του έτους 2015 και εντεύθεν, στην πόλη της Σάμου, σε μισθωμένη οικία ευρισκομένης επί της οδού .. Η έγγαμη συμβίωση τους, όμως, δεν εξελίχθηκε ομαλά, λόγω έντονων διαφωνιών τους, σχετικά με τη διαχείριση των τρεχόντων ζητημάτων της καθημερινότητας και των οικονομικών τους, καθώς επίσης του τρόπου διαπαιδαγώγησης των ανηλίκων τέκνων τους, με αποτέλεσμα ήδη από τα μέσα του έτους 2019 να ευρίσκονται σε διάσταση, καθώς κατέστη αδύνατη πλέον η συμβίωση τους κάτω από την ίδια στέγη. Κατόπιν δε άσκησης από μέρους της ενάγουσας της υπό στοιχείο α' αγωγής, της με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ./21.10.2019 αίτησης ασφαλιστικών μέτρων, εξεδόθη η με αριθμό ./03.02.2020 απόφαση του παρόντος δικαστηρίου, δυνάμει της οποίας διατάχθηκε η προσωρινή μετοίκηση του εναγομένου της υπό στοιχείο α' αγωγής από τη μέχρι πρότινος οικογενειακή τους στέγη, ανατέθηκε προσωρινά η επιμέλεια του προσώπου των ανηλίκων τέκνων τους στην ενάγουσα, υποχρεώθηκε προσωρινά ο εναγόμενος να προκαταβάλλει στην ενάγουσα, για λογαριασμό των ανηλίκων τέκνων τους, το συνολικό ποσό των 450,00 ευρώ, ως μηνιαία διατροφή τους, και ρυθμίστηκε προσωρινά το δικαίωμα επικοινωνίας του με αυτά. Ήδη οι διάδικοι με τις υπό κρίση αγωγές τους, ζητούν την οριστική ρύθμιση ανωτέρω ζητημάτων ήτοι της επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων τους, της παραχώρησης χρήσης της οικογενειακής στέγης, και της διατροφής αυτών. Η ενάγουσα της υπό στοιχείο α' αγωγής, ηλικίας 35 ετών, είναι υγιής, και ιδιαίτερα δραστήρια επαγγελματικά, απασχολούμενη ως γυμνάστρια…. Στηρίζει δε, μέσω της εργασίας της, οικονομικά την οικογένεια της, για την οποία επιδεικνύει ιδιαίτερη προθυμία στην κάλυψη των υλικών και συναισθηματικών αναγκών των τέκνων της. Λόγω των επαγγελματικών αναγκών της, έχει εξαντλητικό ωράριο και για τον λόγο αυτό, κατά τη διάρκεια του γάμου τους, ο εναγόμενος πατέρας των ανηλίκων τέκνων είχε αναλάβει μεγάλο μέρος της φροντίδας και επιμέλειας αυτών,  σχετικά με τη  μετάβαση  τους  σε  εξωσχολικές δραστηριότητες, μελέτη κλπ. Μετά τη διάσπαση της συζυγικής της σχέσης με τον εναγόμενο, και την κατάθεση της ως άνω αίτησης ασφαλιστικών μέτρων από μέρους της, εξεδόθη η από 24.10.2019 προσωρινή διαταγή, με την οποία διατάχθηκε προσωρινά η μετοίκηση του εναγομένου από τη μέχρι πρότινος κοινή συζυγική τους στέγη, οπότε και έκτοτε μετεγκαταστάθηκε ο τελευταίος σε κατοικία που του είχε παραχωρηθεί …  Σάμου, ένεκα της επαγγελματικής του ιδιότητας ως …. , ενώ η ίδια διαμένει μέχρι σήμερα στη μισθωμένη οικία, επί της οδού ., μετά των ανηλίκων τέκνων τους. Ο εναγόμενος, όμως, λόγω της επελθούσας διακοπής της έγγαμης συμβίωσης των διαδίκων, αναγκάστηκε να αποχωρήσει από την ανωτέρω κατοικία … , η οποία του παραχωρήθηκε προκειμένου να εγκατασταθεί μετά της οικογενείας του, μη δυνάμενος να διαμένει περαιτέρω σ' αυτήν, μετά τη διάσταση της συζυγικής του σχέσης με την ενάγουσα, με αποτέλεσμα να προβεί στη μίσθωση έτερης κατοικίας, επί της οδού ... στην πόλη της Σάμου, πλησίον της μέχρι πρότινος συζυγικής στέγης, στην οποία έχει διαμορφώσει την κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή (παιδικά δωμάτια), προκειμένου τα ανήλικα τέκνα του να διαμένουν μαζί του, κατά τη διάρκεια της επικοινωνίας του με αυτά. Ο τελευταίος, ηλικίας 40 ετών, είναι υγιής, και απασχολείται επαγγελματικά ως υπαξιωματικός του ελληνικού στρατού, με σταθερό ωράριο εργασίας, μεταξύ των ωρών 07:00 π.μ. και 14:30 μ.μ., καθημερινά, έχοντας τη δυνατότητα προσαρμογής του εργασιακού του ωραρίου, σε περίπτωση που παραστεί έκτακτη ανάγκη, όσον αφορά στα ανήλικα τέκνα του (μετάβαση σε γιατρούς κλπ.). Με τους ανηλίκους υιούς του διατηρεί έντονο συναισθηματικό δέσιμο, γεγονός που αναγνωρίζει και η ενάγουσα. Περαιτέρω, προέκυψε η αγάπη και το ενδιαφέρον, η σοβαρή πρόθεση και η ψυχική διάθεση αμφοτέρων των γονέων να ασχοληθούν με την ανατροφή των παιδιών τους, και ότι και οι δύο γονείς είναι εξίσου κατάλληλοι για την ανάθεση της επιμέλειας του προσώπου των ανηλίκων τέκνων τους. Ειδικώτερα, τα ανήλικα τέκνα, λόγω της νεαρής ηλικίας τους διατηρούν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό με τη μητέρα τους, με την οποία άλλωστε συμβιώνουν μετά τη διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης και η οποία τα περιβάλλει με αγάπη και στοργή, ενδιαφέρεται και φροντίζει για την ανατροφή, την επίβλεψη και την ψυχοσωματική τους υγεία και ανάπτυξη, είναι δε σε θέση να εξασφαλίσει ήρεμο και ομαλό ατομικό και οικογενειακό περιβάλλον γι' αυτά. Αλλά και με τον πατέρα τους, πριν τη διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης, τα ανήλικα τέκνα είχαν δημιουργήσει ένα δυνατό ψυχικό δεσμό και είχαν αναπτυχθεί αμοιβαία μεταξύ τους αισθήματα στοργής και αγάπης, τα οποία ουδόλως έχουν ατονήσει, καθώς ο εναγόμενος της υπό στοιχείο α' αγωγής, κατά το χρονικό διάστημα από τη διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης, μέχρι την άσκηση των υπό κρίση αγωγών, έχει συστηματική επαφή και επικοινωνία με τα παιδιά του αφιερώνοντας συνειδητά ποιοτικό χρόνο σε αυτά και αποσκοπώντας στη οικοδόμηση και διατήρηση μίας στενής συναισθηματικής σχέσης μεταξύ τους. Επίσης, ο ίδιος κατά το χρόνο πριν από τη διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης είχε ενεργό ρόλο και διαρκή συμμετοχή στην ανατροφή των τέκνων τους, δεδομένου ότι πρόκειται για άτομο δραστήριο και συγκροτημένο, που δύναται να συμβάλλει έτι περαιτέρω στη συναισθηματική, ψυχοσωματική, και κοινωνική ανάπτυξη των ανηλίκων. Με βάση τις ως άνω παραδοχές, προέκυψε ότι οι διάδικοι τρέφουν δυνατά αισθήματα αγάπης και αφοσίωσης προς τα ανήλικα τέκνα τους, των οποίων ασκούν τη γονική μέριμνα, έχουν πλήρη συνείδηση του γονεϊκού τους ρόλου, και ασκούν προσηκόντως και ικανοποιητικά τα καθήκοντα, που τους επιβάλλονται και απορρέουν από την ιδιότητα τους αυτή, εκτελώντας το έργο τους πρόθυμα και αγόγγυστα, ανταποκρινόμενοι με στοργή και υπομονή στις υλικές και συναισθηματικές ανάγκες των ανηλίκων τέκνων τους, ενώ και οι ίδιοι ως κοινωνικοί και υπεύθυνοι άνθρωποι, με ευπρεπή συμπεριφορά και συγκροτημένο χαρακτήρα, λόγω της προσωπικότητάς και της παιδαγωγικής καταλληλότητάς τους ως γονέων, παρέχουν τα εχέγγυα για τη ανατροφή και διαπαιδαγώγησή τους. Ενόψει δε της καταλληλότητας και των δύο γονέων και της θέλησης τους να ασχοληθούν συστηματικά με τους ανηλίκους υιούς τους, λαμβανομένου υπόψιν του ότι οι κατοικίες των γονέων ευρίσκονται εντός της πόλης της Σάμου και σε μικρή απόσταση μεταξύ τους, κρίνεται από μέρους του παρόντος δικαστηρίου, ότι το βέλτιστο συμφέρον των ανηλίκων, προκειμένου να αναπτυχθούν ως υπεύθυνες, ανεξάρτητες και ψυχικά υγιείς προσωπικότητες, επιβάλλει την άσκηση της επιμέλειας τους από κοινού εκ των διαδίκων, με χρονική κατανομή αυτής, ανάμεσα στους δύο γονείς. Εξάλλου, για τα ανήλικα τέκνα, ιδιαίτερα σε αυτή την ευαίσθητη ηλικία, που διαπλάθεται ολόκληρος ο ψυχοσωματικός τους κόσμος, είναι αναγκαία μια απόλυτη αναλογία πατρικής και μητρικής συμπεριφοράς. Με γνώμονα, λοιπόν, το συμφέρον των τέκνων, που εξυπηρετείται ιδίως από την ουσιαστική συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα τους κατ' άρθρο 1511 παρ.2 του ΑΚ, όπως ισχύει μετά την τροποποίηση του με το ν. 4800/2021, το παρόν δικαστήριο κρίνει ότι δεν υπάρχει λόγος να παρεκκλίνει από τη διάταξη του άρθρου 1513 του ΑΚ, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν ανωτέρω στη μείζονα σκέψη της παρούσας, καθώς οι διαφωνίες τους δεν είναι ουσιώδεις και μπορούν να ξεπεραστούν, απορριπτόμενων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών της εναγομένης της υπό στοιχείο β' αγωγής, και πρέπει, επομένως, η επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων των διαδίκων να ανατεθεί από κοινού και εξίσου στους διαδίκους.

Σημειωτέον, ότι από κοινού και εξίσου δεν σημαίνει ισόποση χρονική κατανομή της γονικής μέριμνας, αλλά σημαίνει ότι αποδίδεται ίση αξία στον καθένα από τους ασκούντες τη γονική μέριμνα, ο ίδιος σεβασμός και αναγνώριση της συμβολής του στην άσκηση της γονικής μέριμνας των ανηλίκων τέκνων τους. Ειδικώτερα πρέπει να ρυθμιστεί η άσκηση αυτής, ώστε κατά τις ημέρες Τρίτη και Πέμπτη και μετά το πέρας των σχολικών και εξωσχολικών υποχρεώσεων των ανηλίκων τέκνων των διαδίκων, να διαμένουν με τον πατέρα τους, όπως και το πρώτο και τρίτο Σαββατοκύριακο κάθε μήνα, και δη, από το πρωί του Σαββάτου και ώρα 10.00 π.μ. μέχρι το πρωί της Δευτέρας, οπότε ο πατέρας αυτών θα επιμελείται τη μετάβαση τους στο σχολείο, ενώ τις υπόλοιπες ημέρες του μήνα θα διαμένουν με τη μητέρα τους. Επίσης, κατά τη διάρκεια των εορτών των Χριστουγέννων και Πάσχα, καθώς επίσης των θερινών διακοπών, ο χρόνος θα κατανέμεται ισόχρονα μεταξύ των γονέων, και ειδικώτερα: α) κατά τις εορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, την πρώτη εβδομάδα των εορτών, ήτοι από ώρα 10:00 π.μ. της 23ης Δεκεμβρίου έως και ώρα 18:00 μ.μ. της 30ης Δεκεμβρίου, θα διαμένουν με τον πατέρα τους, ενώ τη δεύτερη εβδομάδα, ήτοι από ώρα 10:00 π.μ. της 31ης Δεκεμβρίου έως και ώρα 18:00 μ.μ. της 06ης Ιανουαρίου, θα διαμένουν με τη μητέρα τους, εναλλάξ ανά έτος, β) κατά τις εορτές του Πάσχα, την πρώτη εβδομάδα των εορτών, ήτοι από ώρα 10:00 π.μ. της Μεγάλης Δευτέρας έως και ώρα 18:00 μ.μ. της Κυριακής του Πάσχα, θα διαμένουν με τον πατέρα τους, ενώ τη δεύτερη εβδομάδα, ήτοι από ώρα 10:00 π.μ. της Δευτέρας του Πάσχα έως και ώρα 18:00 μ.μ. της Κυριακής του Θωμά, θα διαμένουν με τη μητέρα τους, εναλλάξ ανά έτος, ενώ γ) κατά την περίοδο των θερινών διακοπών, από την 01η έως και την 15η Ιουλίου, και από την 01η έως και την 15η Αυγούστου, θα διαμένουν με τον πατέρα τους, ενώ το υπόλοιπο χρονικό διάστημα από την 16η Ιουλίου έως και το τέλος του μηνός Ιουλίου, και από την 16η Αυγούστου έως και το τέλος του μηνός Αυγούστου, θα διαμένουν με τη μητέρα τους, εναλλάξ ανά έτος. Είναι δε αυτονόητο, ότι τις λοιπές ημέρες του θέρους θα ισχύει η ως άνω εβδομαδιαία ρύθμιση της επιμέλειας. Η παραπάνω άσκηση της επιμέλειας εξασφαλίζει την ισότιμη συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή των παιδιών τους και ενισχύει τους δεσμούς των ανηλίκων τέκνων με αμφότερους τους γονείς τους, περιορίζοντας, κατ' αυτόν τον τρόπο, τις αναπόφευκτα δυσμενείς επιπτώσεις που προκαλεί το διαζύγιο στην ψυχολογία και την εν γένει προσωπικότητα των τέκνων. Επιπρόσθετα, με την παραλλήλως προσδοκώμενη επίδειξη εκ μέρους των διαδίκων της αυξημένης υπευθυνότητας και ευαισθητοποίησης,  αναμένεται ότι  θα επικρατήσει το απαραίτητο κλίμα γαλήνης και ηρεμίας στις σχέσεις μεταξύ των διαδίκων, σταθερότητας και ασφάλειας, που είναι αναγκαίο για την ομαλή και απρόσκοπτη εξέλιξη της προσωπικότητας των τέκνων, καθώς επιβάλλεται η μεταξύ τους συνεργασία, ώστε τα τέκνα τους να μην γίνονται αποδέκτες αντιφατικών και διαφορετικών μηνυμάτων από τους γονείς τους. Αμφότεροι δε οι διάδικοι, οφείλουν να λειτουργήσουν υποστηρικτικά στη δημιουργία και στη διατήρηση ομαλής σχέσης και ψυχικού δεσμού των τέκνων τους και με τους δύο γονείς, και εντός αυτού του πλαισίου, αυτονόητο είναι ότι ο πατέρας οφείλει να μην επηρεάζει αρνητικά τα τέκνα έναντι της μητέρας τους, αλλά και η μητέρα να μην υπονομεύει με κανένα τρόπο τη σχέση των ανηλίκων με τον πατέρα τους, ενόψει του ότι η άσκηση αρνητικής επίδρασης σε βάρος του έτερου γονέως και η δημιουργία προσκομμάτων στην επικοινωνία ή την άσκηση της επιμέλειας αποτελεί κακή άσκηση της επιμέλειας, και δύναται να οδηγήσει στην αφαίρεση της. Πρέπει, ωστόσο, να ρυθμιστεί και το δικαίωμα επικοινωνίας εκάστου γονέως, κατά το χρονικό διάστημα, που δεν διαμένουν τα τέκνα μαζί του, επιτρέποντας κάθε γονέα να επικοινωνεί με τα ανήλικα τέκνα του καθημερινά ελεύθερα στο σταθερό τηλέφωνο της οικίας του γονέως, που θα διαμένουν τα ανήλικα τέκνα ή μέσω της χρήσης διαδικτυακών εφαρμογών επικοινωνίας (viber, messenger, skype κλπ.), εφόσον δεν θα διαταράσσεται το πρόγραμμα σχολικών και εξωσχολικών δραστηριοτήτων των ανηλίκων τέκνων. Περαιτέρω, αποδείχθηκε ότι τα ανήλικα τέκνα των διαδίκων δεν έχουν εισοδήματα από οποιαδήποτε πηγή ή περιουσία, λόγω δε της ανηλικότητάς τους δεν είναι ασφαλώς σε θέση να εργασθούν για να διαθρέψουν τον εαυτό τους, και συνεπώς, δικαιούνται διατροφής από τους διαδίκους γονείς τους, που έχουν υποχρέωση να τα διατρέφουν από κοινού ο καθένας τους ανάλογα με τις οικονομικές δυνάμεις του (άρθρο 1486 παρ.2 του ΑΚ). Ο εναγόμενος της υπό στοιχείο α' αγωγής είναι μόνιμος υπαξιωματικός του ελληνικού στρατού, εργασία από την οποία αποκομίζει μηνιαίως το ποσό των 1.350,00 ευρώ. Επιπλέον, έχει την αποκλειστική κυριότητα ενός διαμερίσματος στη Θεσσαλονίκη, επί της οδού ..., αρ. ..., εμβαδού 44,90 τ.μ., από την εκμίσθωση του οποίου εκτιμάται ότι αποκομίζει μηνιαίως τουλάχιστον το ποσό των 250,00 ευρώ, λαμβανομένου υπόψιν ότι ευρίσκεται πλησίον του πανεπιστημίου «Μακεδονίας» και του 

Αριστοτελείου  Πανεπιστημίου  Θεσσαλονίκης,  περιοχή  όπου  εκ  των πραγμάτων είναι ιδιαίτερα αυξημένη η ζήτηση των προς ενοικίαση διαμερισμάτων, δίχως να κρίνεται πειστικός ο προβληθείς από μέρους του ισχυρισμός, περί εκμίσθωσης αυτού έναντι μηνιαίου μισθώματος, ύψους 100,00 ευρώ, δεδομένου ότι είναι σύνηθες στην κοινή συναλλακτική πρακτική να δηλώνεται στην εφορία χαμηλότερο του πράγματι καταβληθέντος μισθώματος, για λόγους φορολογίας, ούτε δε έτι περαιτέρω, ότι το ποσό που εισπράττει ως μηνιαίο μίσθωμα παραχωρείται από μέρους του στους γονείς του, ως αντάλλαγμα για την ανακαίνιση αυτού. Όσον αφορά δε στην επικαλούμενη από μέρους της ενάγουσας παράλληλη επαγγελματική του απασχόληση ως διαιτητή, δεν προέκυψε ότι κατά τη διάρκεια της τρέχουσας αγωνιστικής περιόδου (2021 - 2022), αλλά και της προηγούμενης (2019 -2020), απεκόμισε εισοδήματα από την εν λόγω δραστηριότητα, δεδομένου ότι δεν τυγχάνει αξιολογημένος διαιτητής στα εθνικά πρωταθλήματα της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας, μη δυνάμενος, ως εκ τούτου, να αγωνιστεί. Επιπρόσθετα, έχει την κυριότητα ενός αγροτεμαχίου, έκτασης δέκα στρεμμάτων, στην Έδεσσα, το οποίο, όμως, δεν του αποφέρει κάποιο εισόδημα, διαθέτει ένα IX επιβατηγό όχημα εργοστασίου κατασκευής …. 1600 κυβικών, με αριθμό κυκλοφορίας … , μία μηχανή εργοστασίου κατασκευής ..., 1000 κυβικών, με αριθμό κυκλοφορίας …., και ένα μικρότερου κυβισμού μοτοποδήλατο … (90 κυβικών), με αριθμό κυκλοφορίας … ., το οποίο χρησιμοποιεί για τις μετακινήσεις του εντός της πόλης της Σάμου. Μετά την αποχώρηση του από την παραχωρηθείσα στον ίδιο οικία …  Σάμου, λόγω της επελθούσας διάστασης του με την ενάγουσα, προέβη στη μίσθωση κατοικίας στην πόλη της Σάμου, επί της οδού ., καταβάλλοντος προς τούτο μηνιαίως το ποσό των 260,00 ευρώ, ως μίσθωμα, επιβαρυνόμενος ακολούθως με τα λειτουργικά έξοδα της εν λόγω κατοικίας. Πέραν των ως άνω αναφερομένων, δεν προέκυψε ότι διαθέτει άλλα εισοδήματα ή προσοδοφόρα περιουσία, ούτε βαρύνεται κατά νόμο με τη διατροφή άλλου προσώπου, πλην των δύο ανηλίκων τέκνων που απέκτησε με την ενάγουσα, ενώ κατά τα λοιπά βαρύνεται με τις συνήθεις για τη διατροφή και συντήρηση του δαπάνες. Περαιτέρω, αποδείχθηκε ότι η μητέρα των ανηλίκων τέκνων …. αποκομίζοντας από τις παραπάνω δραστηριότητες μηνιαίως το ποσό των 700,00 ευρώ. Περαιτέρω, πραγματοποιεί ιδιαίτερα μαθήματα personal training και μαθήματα ....  δραστηριότητα από την οποία εκτιμάται ότι αποκομίζει μηνιαίως τουλάχιστον το ποσό των 200,00 ευρώ. Επίσης, δεν διαθέτει ακίνητη περιουσία και διαμένει με τα ανήλικα τέκνα της στην άλλοτε κοινή συζυγική στέγη, επί της οδού ..., αρ. ..., στην πόλη της Σάμου, καταβάλλοντος μηνιαίως ως μίσθωμα, το ποσό των 300,00 ευρώ, ενώ επιβαρύνεται με τις αναλογούσες στην ίδια λειτουργικές δαπάνες της εν λόγω κατοικίας. Πλην των ως άνω αναφερομένων, δεν αποδείχθηκε ότι η μητέρα των ανηλίκων διαθέτει άλλα εισοδήματα ή προσοδοφόρα περιουσία, ούτε βαρύνεται κατά νόμο με τη διατροφή άλλου προσώπου, καθώς επίσης δεν αντιμετωπίζει άλλες ιδιαίτερες δαπάνες, πλην των συνήθων για τη διατροφή και συντήρηση της. Όσον αφορά στα ανήλικα τέκνα των διαδίκων, ηλικίας, κατά το χρόνο συζήτησης της αγωγής, 9 ετών ο ..., και 8 ετών ο ....., διαμένουν με τη μητέρα τους στην ως άνω μισθωμένη οικία και βαρύνονται με τις αναλογούσες σε αυτά λειτουργικές δαπάνες της ανωτέρω κατοικίας, ήτοι δαπάνες ηλεκτρισμού, θέρμανσης, ύδρευσης, τηλεφώνου κλπ. Ο .... παρακολουθεί μαθήματα καράτε στη σχολή εκμάθησης πολεμικών τεχνών για τα οποία απαιτείται μηνιαίως η καταβολή ποσού 40,00 ευρώ, μαθήματα ρομποτικής, απαιτουμένου μηνιαίως προς τούτο ποσού 40,00 ευρώ, και ο ... παρακολουθεί μαθήματα ποδοσφαίρου, για τα οποία απαιτείται μηνιαίως το ποσό των 23,00 ευρώ, ενώ οι λοιπές μηνιαίες ανάγκες τους για τη διατροφή, ένδυση, εκπαίδευση, ψυχαγωγία, ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη, κατά το μέρος που δεν καλύπτεται από τον ασφαλιστικό οργανισμό του πατέρα τους, στον οποίο είναι ασφαλισμένα ως προστατευόμενα μέλη, και την εν γένει συντήρησή τους, είναι οι συνήθεις των παιδιών της ηλικίας τους, της αυτής, από άποψη οικονομικών δυνατοτήτων, κατάστασης με τους γονείς τους.

 

Με βάση τα ως άνω αποδειχθέντα πραγματικά περιστατικά, κρίνεται ότι για την ανάλογη με τις ανάγκες των ανηλίκων τέκνων διατροφή, όπως αυτές προκύπτουν από τις συνθήκες της ζωής τους, απαιτείται, λαμβανομένης υπόψιν και της οικονομικής κατάστασης των γονέων τους, το ποσό των 400,00 ευρώ μηνιαίως, για τον ...., και το ποσό των 350,00 ευρώ μηνιαίως, για τον ....  Στο παραπάνω ποσό συνυπολογίζονται, αφενός μεν, η προκύπτουσα επιβάρυνση των λειτουργικών εξόδων της κατοικίας όπου διαμένουν, ως εκ της εκεί διαβίωσης τους, αφετέρου δε οι αποτιμώμενες σε χρήμα, συναφείς με την περιποίηση και φροντίδα του προσώπου τους, υπηρεσίες, των οποίων έχουν ανάγκη για την ανατροφή τους και προσφέρονται σε αυτά αφειδώς από τη μητέρα τους. Από το συνολικό αυτό ποσό, ο εναγόμενος πατέρας τους είναι σε θέση, με βάση την προαναφερθείσα οικονομική του δυνατότητα και την προσωπική του κατάσταση, συσχετιζόμενη με την αντίστοιχη οικονομική δυνατότητα και την προσωπική κατάσταση της μητέρας τους, να καταβάλει για τη διατροφή τους το ποσό των 250,00 ευρώ, για τον ....., και το ποσό των 225,00 ευρώ, για τον ., μηνιαίως, τα οποία όμως θα καταβάλει μειωμένα, δηλαδή το ποσό των 210,00 ευρώ, για τον ...., και το ποσό των 190,00 ευρώ, για τον ...., δεδομένου ότι η μητέρα τους θα έχει την επιμέλεια των ανηλίκων μόνον για 18 ημέρες τον μήνα, και από κοινού με τον πατέρα τους. Το υπόλοιπο ποσό, που είναι αναγκαίο για τη διατροφή των ανωτέρω τέκνων, καλύπτεται ήδη, από τη μητέρα τους, με το προαναφερόμενο εισόδημα της τελευταίας και την προσφορά των προσωπικών της υπηρεσιών στην ανατροφή τους, καθώς επίσης των λοιπών συνδεομένων με τη συνοίκηση τους παροχών. Ως εκ των ανωτέρω, μάλιστα, τυγχάνει απορριπτέο ως κατ' ουσίαν αβάσιμο το σωρευόμενο αίτημα της υπό στοιχείο α' αγωγής, περί παραχώρησης σ' αυτήν της χρήσης της οικογενειακής στέγης, αφού ο εναγόμενος πατέρας έχει ήδη αποχωρήσει από αυτήν και προβεί στην μίσθωση έτερης κατοικίας, ως και ανωτέρω ανεφέρθη, ευρισκομένης επί της οδού ., στην πόλη της Σάμου, θα έχει δε του λοιπού την επιμέλεια και διαμονή των ανηλίκων τέκνων μαζί της η ενάγουσα της ως άνω αγωγής, μόνον για 18 ημέρες κάθε μήνα. Κατ' ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή η υπό στοιχείο α' αγωγή, ως κατ' ουσίαν βάσιμη, αναφορικά με το περί επιμέλειας αίτημα και να ανατεθεί οριστικά η άσκηση της επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων των διαδίκων από κοινού και στους δύο γονείς τους, περαιτέρω να υποχρεωθεί εξ αυτού του λόγου ο εναγόμενος της υπό στοιχείο α' αγωγής, να προκαταβάλλει στη μητέρα των ανηλίκων τέκνων, και για λογαριασμό των τελευταίων, κάθε μήνα το ποσό των 210,00 ευρώ, ως μηνιαία διατροφή του ., και το ποσό των 190,00 ευρώ, ως μηνιαία διατροφή του ... (για τις 18 ημέρες του μήνα που θα ασκεί η μητέρα τους την επιμέλεια αυτών), εντός του πρώτου τριημέρου εκάστου μηνός, για χρονικό διάστημα τριών (3) ετών από την επίδοση της υπό στοιχείο α' αγωγής, με το νόμιμο τόκο από την καθυστέρηση πληρωμής κάθε μηνιαίας δόσης, μέχρι την πλήρη και ολοσχερή εξόφληση. Όσον αφορά δε στην υπό στοιχείο β' αγωγή, θα πρέπει και αυτή να γίνει εν μέρει δεκτή ως κατ' ουσίαν βάσιμη, διότι ανατίθεται η επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων από κοινού σε αμφοτέρους τους διαδίκους γονείς τους. Τέλος, τα δικαστικά έξοδα πρέπει να συμψηφιστούν μεταξύ των διαδίκων στο σύνολό τους, λόγω της συζυγικής και συγγενικής σχέσης τους (άρθρο 179 του ΚΠολΔ), κατά τα ειδικώτερα οριζόμενα κατωτέρω στο διατακτικό της παρούσας..  

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ

ΣΥΝΕΚΔΙΚΑΖΕΙ την με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ./28.05.2020 υπό στοιχείο α' αγωγή και την με αριθμό έκθεσης κατάθεσης ./30.09.2021 υπό στοιχείο β' αγωγή, αντιμωλία των διαδίκων.

 ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ ό,τι στο σκεπτικό κρίθηκε απορριπτέο.

 ΔΕΧΕΤΑΙ εν μέρει τις υπό στοιχείο α' και β' αγωγές.

ΑΝΑΘΕΤΕΙ οριστικά την άσκηση της επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων των διαδίκων, ., από κοινού και στους δύο διαδίκους - γονείς τους, και συγκεκριμένα την κατανέμει ημερολογιακά στον καθένα, στην κατοικία του οποίου θα διαμένουν τα ανήλικα τέκνα, αρχής γενομένης από την έκδοση της παρούσας απόφασης, και δη, τις ημέρες Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή στη μητέρα τους, και τις ημέρες Τρίτη και Πέμπτη στον πατέρα τους, μετά το πέρας των σχολικών και εξωσχολικών δραστηριοτήτων τους, όπως και το πρώτο και τρίτο Σαββατοκύριακο εκάστου μηνός, κατά τη διάρκεια των οποίων θα διαμένουν στον πατέρα τους από τις 10:00 π.μ. το πρωί του Σαββάτου μέχρι το πρωί της Δευτέρας, οπότε και θα μεταβαίνουν στο σχολείο τους, κατά δε τις εορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, την πρώτη εβδομάδα των εορτών, ήτοι από ώρα 10:00 π.μ. της 23ης Δεκεμβρίου έως και ώρα 18:00 μ.μ. της 30ης Δεκεμβρίου, θα διαμένουν με τον πατέρα τους, ενώ τη δεύτερη εβδομάδα, ήτοι από ώρα 10:00 π.μ. της 31ης Δεκεμβρίου έως και ώρα 18:00 μ.μ. της 06ης Ιανουαρίου, θα διαμένουν με τη μητέρα τους, εναλλάξ ανά έτος, κατά τις εορτές του Πάσχα, την πρώτη εβδομάδα των εορτών, ήτοι από ώρα 10:00 π.μ. της Μεγάλης Δευτέρας έως και ώρα 18:00 μ.μ. της Κυριακής του Πάσχα, θα διαμένουν με τον πατέρα τους, ενώ τη δεύτερη εβδομάδα, ήτοι από ώρα 10:00 π.μ. της Δευτέρας του Πάσχα έως και ώρα 18:00 μ.μ. της Κυριακής του Θωμά, θα διαμένουν με τη μητέρα τους, εναλλάξ ανά έτος, κατά την περίοδο των θερινών διακοπών, από την 01η έως και την 15η Ιουλίου, και από την 01η έως και την 15η Αυγούστου, θα διαμένουν με τον πατέρα τους, το δε υπόλοιπο χρονικό διάστημα από την 16η Ιουλίου έως και το τέλος του μηνός Ιουλίου, και από την 16η Αυγούστου έως και το τέλος του μηνός Αυγούστου, θα διαμένουν με τη μητέρα τους, εναλλάξ ανά έτος, τις δε λοιπές ημέρες του θέρους θα ισχύει η ως άνω εβδομαδιαία ρύθμιση της επιμέλειας.

ΡΥΘΜΙΖΕΙ οριστικά το δικαίωμα επικοινωνίας εκάστου γονέως, κατά το χρονικό διάστημα, που δεν διαμένουν τα τέκνα μαζί του, επιτρέποντας κάθε γονέα να επικοινωνεί με τα ανήλικα τέκνα του καθημερινά ελεύθερα στο σταθερό τηλέφωνο της οικίας του γονέως, που θα διαμένουν τα ανήλικα τέκνα ή μέσω της χρήσης διαδικτυακών εφαρμογών επικοινωνίας (viber, messenger, skype κλπ.), εφόσον δεν θα διαταράσσεται το πρόγραμμα των σχολικών και εξωσχολικών δραστηριοτήτων των ανηλίκων τέκνων.

ΥΠΟΧΡΕΩΝΕΙ τον εναγόμενο της υπό στοιχείο α' αγωγής να προκαταβάλλει στη μητέρα των ανηλίκων τέκνων, ως μηνιαία διατροφή, για λογαριασμό των τελευταίων, το ποσό των διακοσίων δέκα (210,00) ευρώ, για τον ., και το ποσό των εκατόν ενενήντα (190,00) ευρώ, για τον . (για τις 18 ημέρες του μήνα που θα ασκεί η μητέρα τους την επιμέλεια αυτών), εντός του πρώτου τριημέρου εκάστου μηνός, για χρονικό διάστημα τριών (3) ετών από την επίδοση της αγωγής, με το νόμιμο τόκο από την καθυστέρηση πληρωμής κάθε μηνιαίας δόσης, μέχρι την πλήρη και ολοσχερή εξόφληση.

ΣΥΜΨΗΦΙΖΕΙ και για τις δύο αγωγές, μεταξύ των διαδίκων, το σύνολο των δικαστικών τους εξόδων..

 

Στεφανία Σουλή

Δικηγόρος - Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια

https://stefaniasouli.gr/