Υποχρεωτική διετή προσχολική εκπαίδευση

 

Παρατίθεται κατωτέρω απόσπασμα της υπ.αρ. 200/2020 απόφασης του Συμβουλίου Επικρατείας, δημοσιευμένη στην Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών του ΔΣΑ.

"…1. Επειδή με την κρινόμενη αίτηση, για την άσκηση της οποίας καταβλήθηκε το νόμιμο παράβολο (… ειδικό έντυπο παραβόλου), ζητείται η ακύρωση της 66981/Δ1/27.4.2018 κοινής αποφάσεως του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και του Υπουργού Οικονομικών (Β΄ 1586/8.5.2018), με την οποία ορίζονται οι Δήμοι της χώρας στους οποίους εφαρμόζεται η δίχρονη υποχρεωτική προσχολική εκπαίδευση από το σχολικό έτος 2018-2019, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παράγραφο 4 του άρθρου 3 του ν. 1566/1985, όπως η παράγραφος αυτή αντικαταστάθηκε με το άρθρο 33 παρ. 3 περ. γ΄ του ν. 4521/2018.

2. Επειδή η αίτηση πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη ως προς τον αιτούντα Σύλλογο Βρεφονηπιοκόμων Ελλάδας (τέταρτο κατά την αρίθμηση του δικογράφου), διότι ο Σύλλογος αυτός δεν νομιμοποίησε τον δικηγόρο που υπογράφει το δικόγραφο της αιτήσεως και παρέστη κατά τη συζήτηση στο ακροατήριο (άρθρο 27 παρ. 1 και 2 του π.δ. 18/1989, Α΄ 8, όπως ισχύει).

3. Επειδή οι αιτούντες που αναφέρονται στο δικόγραφο της αιτήσεως με τους αύξοντες αριθμούς 1, 2, 5 και 11 έως 18 δεν προσκόμισαν προαποδεικτικώς, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 33 παρ. 1 του π.δ. 18/1989, όπως ισχύει, στοιχεία από τα οποία να αποδεικνύονται οι ιδιότητες που επικαλούνται, δηλαδή η ιδιότητα της νηπιαγωγού και ιδιοκτήτριας παιδικού σταθμού που επικαλείται η πέμπτη των αιτούντων και η ιδιότητα του γονέα τέκνων υπαγομένων στην επίμαχη ρύθμιση, την οποία επικαλούνται οι λοιποί. Για το λόγο αυτόν, η αίτηση πρέπει να απορριφθεί ως προς τους ανωτέρω αιτούντες ως ασκούμενη χωρίς έννομο συμφέρον (βλ. ΣτΕ 85/2017 επτ., 1114/2016 επτ. κ.ά.).

4. Επειδή οι αιτούντες προβάλλουν ότι ασκούν την αίτηση "με γνώμονα την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού και την διαφύλαξη των συμφερόντων του", ως λόγους δε ακυρώσεως προβάλλουν α) ότι παραβιάζονται τα δικαιώματα του παιδιού, η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του και το δικαίωμα του γονέα για την ανατροφή του τέκνου του, β) ότι παραβιάζεται το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα για ίση πρόσβαση των μαθητών στις διάφορες βαθμίδες εκπαιδεύσεως και γ) ότι δεν αιτιολογείται με ποιά κριτήρια επελέγησαν οι συγκεκριμένοι 184 Δήμοι, στους οποίους εφαρμόζεται η υποχρεωτική προσχολική εκπαίδευση από το σχολικό έτος 2018-2019, από την άποψη της επάρκειας και καταλληλότητας των κτιριακών υποδομών, της επάρκειας του εκπαιδευτικού προσωπικού, καθώς και των αναγκαίων πόρων για την αντιμετώπιση των λειτουργικών αναγκών των δημοσίων σχολικών μονάδων και τη διαμόρφωση των απαραιτήτων χώρων. Εξ άλλου, ο αιτών Σύλλογος … Ελλάδος (τρίτος των αιτούντων) αποτελεί, όπως προκύπτει από το καταστατικό του, "πρωτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση", στην οποία μετέχουν φυσικά πρόσωπα που έχουν στην ιδιοκτησία τους παιδικούς σταθμούς ή είναι μέτοχοι ή εταίροι εταιρειών που λειτουργούν παιδικούς σταθμούς (άρθρο 5), στους σκοπούς δε του Συλλόγου περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η διαφύλαξη, προστασία και προαγωγή των κοινών εργασιακών, ασφαλιστικών, ηθικών, οικονομικών και συνδικαλιστικών συμφερόντων των μελών του, καθώς και η προαγωγή της προσχολικής εκπαιδεύσεως σε παιδικούς σταθμούς και νηπιαγωγεία (άρθρο 3). Υπό τα δεδομένα όμως αυτά, οι ανωτέρω λόγοι ακυρώσεως, κατά το μέρος που προβάλλονται από την αιτούσα συνδικαλιστική οργάνωση, είναι απορριπτέοι ως προβαλλόμενοι εκ συμφέροντος τρίτου (πρβλ. ΣτΕ 3492/2015 επτ.), καθόσον το περιεχόμενο των λόγων αυτών ανάγεται στα συμφέροντα των μαθητών και των γονέων τους και δεν αφορά τα συμφέροντα των μελών της ανωτέρω συνδικαλιστικής οργανώσεως ούτε την προαγωγή της προσχολικής αγωγής σε εκπαιδευτήρια που ανήκουν στην ιδιοκτησία τους. Συνεπεία των ανωτέρω, η αίτηση ασκείται κατ’ αρχήν παραδεκτώς από τους αιτούντες που αναφέρονται στο δικόγραφο με τους αριθμούς 6 έως 10, διότι, όπως προκύπτει από τα προσκομισθέντα στοιχεία, είναι κάτοικοι του Δήμου Κιλκίς, ο οποίος περιλαμβάνεται στην προσβαλλόμενη απόφαση, καθώς και γονείς νηπίων, τα οποία καταλαμβάνονται από την επίμαχη ρύθμιση. Επίσης, καθό μέρος αμφισβητείται, όπως εκτέθηκε ανωτέρω, η επάρκεια των αναγκαίων σχολικών υποδομών, η αίτηση ασκείται παραδεκτώς και από το Δήμο Άργους-Μυκηνών (19ο των αιτούντων), ο οποίος περιλαμβάνεται στην προσβαλλόμενη απόφαση.

5. Επειδή στο άρθρο 3 ("Προσχολική εκπαίδευση") του ν. 1566/1985 (Α΄ 167), όπως ισχύει μετά την αντικατάσταση των παραγράφων 3 και 4 αυτού με το άρθρο 33 παρ. 3 περ. β΄ και γ΄ του ν. 4521/2018 (Α΄ 38), ορίζονται τα εξής: "1. Σκοπός του νηπιαγωγείου είναι να βοηθήσει τα νήπια να αναπτυχθούν σωματικά, συναισθηματικά, νοητικά και κοινωνικά μέσα στα πλαίσια που ο ορίζει ο ευρύτερος σκοπός της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ειδικότερα το νηπιαγωγείο βοηθεί τα νήπια: α) να καλλιεργούν τις αισθήσεις τους και να οργανώνουν τις πράξεις τους, κινητικές και νοητικές, β) να εμπλουτίζουν και να οργανώνουν τις εμπειρίες τους από το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον και να αποκτούν την ικανότητα να διακρίνουν τις σχέσεις και αλληλεπιδράσεις που υπάρχουν μέσα σε αυτό, γ) να αναπτύσσουν την ικανότητα κατανόησης και έκφρασης με σύμβολα γενικά και ιδιαίτερα στους τομείς της γλώσσας, των μαθηματικών και της αισθητικής, δ) να προχωρούν στη δημιουργία διαπροσωπικών σχέσεων, που θα τα βοηθούν στη βαθμιαία και αρμονική ένταξή τους στην κοινωνική ζωή και ε) να αναπτύσσουν πρωτοβουλίες ελεύθερα και αβίαστα και, μέσα στο πλαίσιο του οργανωμένου περιβάλλοντος, να εθίζονται στην αμφίδρομη σχέση ατόμου και ομάδας. 2... 3. Η φοίτηση στα νηπιαγωγεία είναι διετής και εγγράφονται σε αυτά νήπια, που συμπληρώνουν, την 31η Δεκεμβρίου του έτους εγγραφής, ηλικία τεσσάρων (4) ετών. 4. Η φοίτηση όσων νηπίων την 31η Δεκεμβρίου του έτους εγγραφής συμπληρώνουν ηλικία πέντε (5) ετών, είναι υποχρεωτική σε όλη τη χώρα. Για τα νήπια που συμπληρώνουν ηλικία τεσσάρων (4) ετών, σύμφωνα με την παράγραφο 3 γίνεται υποχρεωτική σταδιακά, από το σχολικό έτος 2018-2019 και σε κάθε περίπτωση εντός τριετίας, κατά δήμους, οι οποίοι ορίζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων και Οικονομικών ... Η κοινή υπουργική απόφαση του προηγούμενου εδαφίου εκδίδεται ύστερα από εισήγηση των οικείων Περιφερειακών Διευθυντών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, η οποία διατυπώνεται μετά από γνώμη τριμερούς Επιτροπής, η οποία συγκροτείται με απόφαση των ιδίων. Η εν λόγω Επιτροπή αποτελείται από τους οικείους Διευθυντές Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ως Προέδρους, τους οικείους Δημάρχους και τους Προέδρους των οικείων Συλλόγων Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ως μέλη. 5...". Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση επί του άρθρου 33 παρ. 3 του ν. 4521/2018, με τις ρυθμίσεις αυτές "καθιερώνεται σταδιακά η υποχρεωτική φοίτηση των νηπίων ηλικίας τεσσάρων (4) έως πέντε (5) ετών στο Νηπιαγωγείο, καθώς σε διεθνές επιστημονικό επίπεδο αναγνωρίζεται ότι η εκπαίδευση που παρέχεται στα παιδιά του νηπιαγωγείου παράγει αντισταθμιστικά οφέλη και κυρίως σε παιδιά που προέρχονται από μη προνομιούχα κοινωνικά στρώματα ή έχουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Σε αυτή τη βάση, το 2009, το Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Πλαίσιο "ΕΚ2020" μεταξύ των στόχων που έθεσε για την εκπαίδευση και κατάρτιση ως το έτος 2020 είναι "τουλάχιστον το 95% των παιδιών (από τεσσάρων ετών μέχρι την ηλικία υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης) [...] να συμμετέχει σε προσχολική εκπαίδευση. Φορέας προσχολικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι το Νηπιαγωγείο, το οποίο ανήκει στις δομές της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Με το ν. 3518/2006 η φοίτηση έγινε υποχρεωτική για τα νήπια πέντε (5) έως έξι (6) ετών, ενώ στην αιτιολογική έκθεση του ιδίου νόμου προβλέπεται να γίνει υποχρεωτική σταδιακά η φοίτηση και για τα νήπια ηλικίας τεσσάρων (4) έως πέντε (5) ετών, διότι προασπίζεται το δικαίωμα όλων των παιδιών για φοίτηση στο νηπιαγωγείο και διασφαλίζεται η καθολικότητα της προσχολικής εκπαίδευσης που αποτελεί και ευρωπαϊκό στόχο. Η σταδιακή ένταξη των δήμων, στα όρια των οποίων θα εφαρμοστεί η δίχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, θα υλοποιηθεί με κοινή υπουργική απόφαση ... μετά από εισήγηση του οικείου Περιφερειακού Διευθυντή Εκπαίδευσης, η οποία θα λαμβάνει υπόψη της τη γνώμη των οικείων Διευθύνσεων Εκπαίδευσης ...". Όπως εξ άλλου εκτίθεται στην από 26.10.2018 έκθεση απόψεων του Υπουργείου Παιδείας, "Η Πολιτεία είχε θεσπίσει από το 2006 [με το ν. 3518/2016] την φοίτηση των νηπίων ηλικίας τεσσάρων (4) ετών στα νηπιαγωγεία. Για δώδεκα (12) έτη στα νηπιαγωγεία της χώρας φοιτούσαν υποχρεωτικά νήπια ηλικίας πέντε (5) ετών και μη υποχρεωτικά ... νήπια τεσσάρων (4) ετών. Όλο αυτό το χρονικό διάστημα νήπια και των δύο ηλικιών φοιτούσαν μαζί στα νηπιαγωγεία της χώρας χωρίς δυσκολίες, απρόσκοπτα και ομαλά. Κατά το σχολικό έτος 2015-2016 στα νηπιαγωγεία της χώρας φοίτησαν 44.460 νήπια ηλικίας 4 έως 5 ετών (προνήπια), κατά το σχολικό έτος 2016-2017 φοίτησαν 48.545 και κατά το σχολικό έτος 2017-2018 φοίτησαν 50.408. Ουδεμία αναφορά υπήρξε για δυσκολία παρακολούθησης του προγράμματος, για επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία, ούτε ζημιώθηκε αυτή από το πρόγραμμα του νηπιαγωγείου, επειδή το νηπιαγωγείο δεν είναι μια σχολειοποιημένη δομή, αλλά έχει ένα ανοιχτό, ευέλικτο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών και βασίζεται στην διαφοροποιημένη διδασκαλία. Αντιθέτως, επωφελήθηκαν πολλαπλά καθώς, εμπεδώνοντας γνώσεις και δεξιότητες διευκολύνθηκαν στην προσαρμογή και τη μετάβασή τους στο δημοτικό σχολείο. Επιπροσθέτως είναι εμφανές ότι οι εγγραφές τους (αν και η φοίτησή τους είναι προαιρετική) δεικνύουν μια αυξητική τάση."

6. Επειδή, εξ άλλου, με το άρθρο 16 του Συντάγματος ορίζεται ότι "1... 2. Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες. 3. Τα έτη υποχρεωτικής φοίτησης δεν μπορεί να είναι λιγότερα από εννέα. 4. Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια...". Με το άρθρο 2 του πρώτου προσθέτου πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών (Ε.Σ.Δ.Α. - ν.δ. 53/1974, Α΄ 256) ορίζεται ότι "Ουδείς δύναται να στερηθή του δικαιώματος όπως εκπαιδευθή. Παν Κράτος εν τη ασκήσει των αναλαμβανομένων υπ’ αυτού καθηκόντων επί του πεδίου της μορφώσεως και της εκπαιδεύσεως θα σέβεται το δικαίωμα των γονέων όπως εξασφαλίζωσι την μόρφωσιν και εκπαίδευσιν ταύτην συμφώνως προς τας ιδίας αυτών θρησκευτικάς και φιλοσοφικάς πεποιθήσεις." Περαιτέρω, με το άρθρο πρώτο του ν. 2101/1992 (Α΄ 192) κυρώθηκε και απέκτησε την ισχύ που ορίζει το άρθρο 28 παρ. 1 του Συντάγματος η διεθνής σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού, η οποία υπογράφηκε στη Νέα Υόρκη στις 25.1.1990. Η διεθνής αυτή σύμβαση ορίζει στο άρθρο 3 ότι "1. Σε όλες τις αποφάσεις που αφορούν τα παιδιά, είτε αυτές λαμβάνονται από δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς κοινωνικής προστασίας, είτε από τα δικαστήρια, τις διοικητικές αρχές ή από τα νομοθετικά όργανα, πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη το συμφέρον του παιδιού. 2. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη υποχρεούνται να εξασφαλίζουν στο παιδί την αναγκαία για την ευημερία του προστασία και φροντίδα, λαμβάνοντας υπόψη τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των γονέων του, των επιτρόπων του ή των άλλων προσώπων που είναι νόμιμα υπεύθυνοι γι’ αυτό, και παίρνουν για το σκοπό αυτόν όλα τα κατάλληλα νομοθετικά και διοικητικά μέτρα. 3. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη μεριμνούν ώστε η λειτουργία των οργανισμών, των υπηρεσιών και των ιδρυμάτων που αναλαμβάνουν παιδιά και που είναι υπεύθυνα για την προστασία τους να είναι σύμφωνη με τους κανόνες που έχουν θεσπιστεί από τις αρμόδιες αρχές, ιδιαίτερα στον τομέα της ασφάλειας και της υγείας και σε ό,τι αφορά τον αριθμό και την αρμοδιότητα του προσωπικού τους, καθώς και την ύπαρξη μιας κατάλληλης εποπτείας"· στο άρθρο 5 ότι "Τα Συμβαλλόμενα Κράτη σέβονται την ευθύνη, το δικαίωμα και το καθήκον που έχουν οι γονείς ή, κατά περίπτωση, τα μέλη της διευρυμένης οικογένειας ή της κοινότητας, όπως προβλέπεται από τα τοπικά έθιμα, οι επίτροποι ή άλλα πρόσωπα που έχουν νόμιμα την ευθύνη για το παιδί, να του παράσχουν, κατά τρόπο που να ανταποκρίνεται στην ανάπτυξη των ικανοτήτων του, τον προσανατολισμό και τις κατάλληλες συμβουλές για την άσκηση των δικαιωμάτων που του αναγνωρίζει η παρούσα Σύμβαση"· στο άρθρο 28 ότι "1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη αναγνωρίζουν το δικαίωμα στην εκπαίδευση και ιδιαίτερα, για να επιτευχθεί η άσκηση του δικαιώματος αυτού προοδευτικά και στη βάση της ισότητας των ευκαιριών: α) Καθιστούν τη στοιχειώδη εκπαίδευση υποχρεωτική και δωρεάν για όλους ..."· και στο άρθρο 29 ότι "1. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη συμφωνούν ότι η εκπαίδευση του παιδιού πρέπει να αποσκοπεί: α) Στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού και στην πληρέστερη δυνατή ανάπτυξη των χαρισμάτων του και των σωματικών και πνευματικών ικανοτήτων του ...".

7. Επειδή, όπως έχει κριθεί, με τις μνημονευθείσες διατάξεις του άρθρου 16 παρ. 2 και 3 του Συντάγματος παρέχεται στον κοινό νομοθέτη ευχέρεια κατά τη διαμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής, στο πλαίσιο της οποίας μπορεί, μετά από εκτίμηση των εκάστοτε κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών, να μεταβάλλει τη διάρκεια της υποχρεωτικής φοιτήσεως, η οποία δεν μπορεί να είναι βραχύτερη των εννέα ετών. Εντός του πλαισίου αυτού, ο νομοθέτης μπορεί να επεκτείνει τη διάρκεια της υποχρεωτικής εκπαιδεύσεως σε οποιαδήποτε βαθμίδα της, συμπεριλαμβανομένου του τμήματος που αφορά την προσχολική εκπαίδευση (ΣτΕ 1505/2013, 1468/2012 επτ.). Η ευχέρεια αυτή αναγνωρίζεται στο νομοθέτη και από τις μνημονευθείσες διατάξεις του πρώτου προσθέτου πρωτοκόλλου της Ε.Σ.Δ.Α. και της διεθνούς συμβάσεως της Νέας Υόρκης για τα δικαιώματα του παιδιού, υπό την αυτονόητη προϋπόθεση - η οποία απορρέει και από τις διατάξεις των άρθρων 2, 5 παρ. 1 και 21 παρ. 1 του Συντάγματος - να διασφαλίζονται τα συμφέροντα του παιδιού, ιδιαίτερα στους τομείς της ασφάλειας και της υγείας. Περαιτέρω, από τους σκοπούς και το περιεχόμενο της προσχολικής εκπαιδεύσεως, οι οποίοι διαγράφονται στο άρθρο 3 παρ. 1 του ν. 1566/1985, είναι δε σύμφωνοι και προς τα οριζόμενα στο άρθρο 29 της συμβάσεως για τα δικαιώματα του παιδιού, προκύπτει ότι η εκπαίδευση αυτή αποσκοπεί προεχόντως στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των νηπίων, καθώς και στην ομαλή κοινωνικοποίηση και εξοικείωσή τους με το φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον. Όπως, εξ άλλου, εκτίθεται με τις απόψεις της Διοικήσεως και δεν αμφισβητείται, τα νήπια δεν εντάσσονται σε αυστηρά δομημένο σχολικό πρόγραμμα ούτε χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευσή τους μέθοδοι αναντίστοιχες με το επίπεδο ψυχοσωματικής αναπτύξεώς τους κατά την ηλικία των τεσσάρων περίπου ετών, από την οποία καθίσταται, κατά τις μνημονευθείσες διατάξεις, υποχρεωτική η φοίτηση στο νηπιαγωγείο. Εν όψει των ανωτέρω, οι μνημονευθείσες ρυθμίσεις του άρθρου 3 παρ. 3 και 4 του ν. 1566/1985 εντάσσονται στο εύλογο περιθώριο εκτιμήσεως του νομοθέτη αναφορικά με τη σκοπιμότητα του μέτρου της χρονικής επεκτάσεως της υποχρεωτικής προσχολικής εκπαιδεύσεως και δεν συνιστούν προσβολή των δικαιωμάτων του παιδιού σε σχέση με την ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητάς του ή των γονέων του σε σχέση με το δικαίωμα ανατροφής του παιδιού. Ως εκ τούτου, δεν παραβιάζουν τις διατάξεις των άρθρων 5 παρ. 1 και 21 παρ. 1 του Συντάγματος, καθώς και τις διατάξεις του άρθρου 2 του πρώτου προσθέτου πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ και των άρθρων 3 και 5 της συμβάσεως για τα δικαιώματα του παιδιού, όπως αβασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση. Κατά το μέρος, εξ άλλου, που με την αίτηση αυτή αμφισβητείται ευθέως η ορθότητα των επιλογών του νομοθέτη σε σχέση με τον καθορισμό του ως άνω ηλικιακού ορίου (των 4 ετών) για την έναρξη της υποχρεωτικής προσχολικής εκπαιδεύσεως, οι ισχυρισμοί των αιτούντων είναι απορριπτέοι ως απαράδεκτοι, διότι η ορθότητα των επιλογών αυτών αναφορικά με την ενδεδειγμένη εκπαιδευτική πολιτική είναι ακυρωτικώς ανέλεγκτη (πρβλ. ΣτΕ 1277/2018). Κατά το μέρος, επίσης, που οι αιτούντες προβάλλουν ότι ο νομοθέτης δεν μερίμνησε, ώστε να θεσπισθούν συγκεκριμένοι όροι για την άσκηση της κανονιστικής αρμοδιότητας επεκτάσεως της υποχρεωτικής προσχολικής εκπαιδεύσεως στους Δήμους της χώρας, ώστε να εξασφαλίζονται ελάχιστες εγγυήσεις για την προστασία της σωματικής και ψυχικής υγείας των νηπίων, ο σχετικός λόγος είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, διότι με την εξουσιοδοτική διάταξη του άρθρου 3 παρ. 4 του ν. 1566/1985, όπως ισχύει, ερμηνευόμενη σύμφωνα και με τις μνημονευθείσες διατάξεις του Συντάγματος και της συμβάσεως για τα δικαιώματα του παιδιού, θεσπίζεται ειδική γνωμοδοτική διαδικασία, στην οποία μετέχουν εκπρόσωποι της πολιτείας, των εκπαιδευτικών και της τοπικής αυτοδιοικήσεως, μέσω δε της διαδικασίας αυτής εξασφαλίζεται ότι η σχετική κανονιστική αρμοδιότητα ασκείται μετά από την αναγκαία εκτίμηση, κατά Δήμο της χώρας, των συνθηκών για την εφαρμογή του μέτρου, ιδίως από την άποψη της επάρκειας του εκπαιδευτικού προσωπικού και των αναγκαίων υποδομών και λοιπών πόρων, ώστε οι αντίστοιχες εκπαιδευτικές υπηρεσίες να παρέχονται υπό συνθήκες απόλυτης ασφάλειας για την υγεία και ανάπτυξη των νηπίων.

8. Επειδή, περαιτέρω, η θέσπιση υποχρεωτικής διετούς προσχολικής εκπαιδεύσεως εντάσσεται, όσον αφορά τη δημόσια εκπαίδευση, στην κατά το Σύνταγμα (άρθρο 16 παρ. 2-4) υποχρέωση της πολιτείας να παρέχει στους Έλληνες δωρεάν εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες της εκπαιδεύσεως, η σταδιακή δε εφαρμογή, κατά Δήμους της χώρας, του μέτρου της υποχρεωτικής προσχολικής εκπαιδεύσεως από την ηλικία των τεσσάρων ετών επιβάλλεται με τις μνημονευθείσες διατάξεις του άρθρου 3 παρ. 3 και 4 του ν. 1566/1985 για λόγους δημοσίου συμφέροντος, οι οποίοι ανάγονται στην ανάγκη να διασφαλισθεί η επάρκεια των αναγκαίων μέσων για την παροχή των εκπαιδευτικών υπηρεσιών κατά τρόπο άρτιο. Εν όψει των ανωτέρω, ο λόγος ακυρώσεως με τον οποίο προβάλλεται ότι οι ανωτέρω διατάξεις παραβιάζουν την αρχή της ισότητας, καθόσον, κατά τους ισχυρισμούς των αιτούντων, στερούν από τους μαθητές που κατοικούν στους Δήμους όπου εφαρμόζεται το μέτρο της υποχρεωτικής διετούς προσχολικής εκπαιδεύσεως τη δυνατότητα να λαμβάνουν χρηματικά επιδόματα για φοίτηση σε ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος.

9. Επειδή, κατά τα παγίως κριθέντα, οι κανονιστικές πράξεις, όπως η προσβαλλόμενη κοινή υπουργική απόφαση, δεν ελέγχονται από απόψεως αιτιολογίας, αλλά μόνο από την άποψη της συνδρομής των όρων της εξουσιοδοτήσεως βάσει της οποίας εκδίδονται, καθώς και της τυχόν υπερβάσεως των ορίων της. Ανήκει, εξ άλλου, στην ουσιαστική κρίση της κανονιστικώς δρώσης διοικήσεως η αξιολόγηση των τιθεμένων ή συναγομένων από τις οικείες διατάξεις κριτηρίων για την άσκηση της κανονιστικής αρμοδιότητας, η αξιολόγηση δε αυτή μπορεί να προκύπτει από τις σχετικές προπαρασκευαστικές πράξεις ή και από άλλα στοιχεία του φακέλου και εκφεύγει κατ’ αρχήν του ακυρωτικού ελέγχου, ελέγχεται δε μόνο αν προβάλλεται με συγκεκριμένους ισχυρισμούς ή προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου ότι η κανονιστική ρύθμιση θεσπίσθηκε κατά πρόδηλη παραγνώριση των κριτηρίων και των όρων της νομοθετικής εξουσιοδοτήσεως (βλ. ΣτΕ 2374/2018, 2311/2018 Ολομ., 1210/2010 Ολομ. κ.ά.).

10. Επειδή από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι η προσβαλλόμενη κοινή υπουργική απόφαση, η οποία εκδόθηκε αρμοδίως από τους Υπουργούς Παιδείας και Οικονομικών, (χωρίς να προβλέπεται από το νόμο σύμπραξη άλλου υπουργού), εκδόθηκε κατόπιν εφαρμογής της νομίμως προβλεπομένης γνωμοδοτικής διαδικασίας, η οποία αποσκοπεί στην εξασφάλιση της εφαρμογής του επίμαχου μέτρου στους Δήμους που διαθέτουν επαρκή μέσα για το σκοπό αυτόν, ιδίως από την άποψη του εκπαιδευτικού προσωπικού και της αναγκαίας υλικοτεχνικής υποδομής. Ειδικότερα, για το Δήμο Κιλκίς, στον οποίο κατοικούν τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν παραδεκτώς την αίτηση, προκύπτει (έγγραφο με αρ. πρωτ. ./13.8.2018 της Διευθύνσεως Πρωτοβάθμιας Εκπαιδεύσεως Κιλκίς) ότι για το σχολικό έτος 2018-2019, οι εγγεγραμμένοι μαθητές ανήλθαν σε 806 (397 νήπια και 409 προνήπια), ότι ο αριθμός των λειτουργούντων νηπιαγωγείων στον ανωτέρω Δήμο ανέρχεται σε 32 και των διαθεσίμων αιθουσών σε 54, ότι με βάση τις εγγραφές τα λειτουργούντα τμήματα, τα οποία θα εξυπηρετήσουν τις ανάγκες όλων των μαθητών, ανέρχονται σε 49 και ότι "υπάρχει πλήρης επάρκεια σε εκπαιδευτικό προσωπικό κλάδου ΠΕ60 [νηπιαγωγών], για την κάλυψη των αναγκών" της ανωτέρω Διευθύνσεως. Όπως, εξ άλλου, προκύπτει από το υπ’ αρ. πρωτ. ./13.8.2018 έγγραφο του περιφερειακού διευθυντή πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαιδεύσεως Πελοποννήσου, για το σχολικό έτος 2018-19 και για όλη την έκταση του Δήμου Άργους προκύπτει ότι ο συνολικός αριθμός των εγγεγραμμένων μαθητών (νηπίων και προνηπίων) είναι 622, ότι υπάρχει δυνατότητα για εγγραφή επί πλέον 203 νηπίων και προνηπίων, ότι ο αριθμός των νηπιαγωγείων είναι 24 και των αιθουσών 33, ο δε αριθμός των τμημάτων είναι 33. Στο ίδιο έγγραφο αναφέρεται ότι, με βάση τα ανωτέρω δεδομένα, "δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα για την εγγραφή όλων των μαθητών και των μαθητριών προσχολικής ηλικίας στα νηπιαγωγεία του αστικού ιστού των παραπάνω Δήμων και το ίδιο ισχύει και για τον μη αστικό ιστό αυτών", επισημαίνεται δε περαιτέρω ότι "οι όποιες ανάγκες προκύψουν σε διδακτικό προσωπικό θα καλυφθούν με βάση τον προγραμματισμό προσλήψεων αναπληρωτών εκπαιδευτικών κλάδου ΠΕ60, όπως προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία". Με τα δεδομένα αυτά, ο λόγος ακυρώσεως με τον οποίο προβάλλεται ότι υφίσταται έλλειψη "αιτιολογίας" της προσβαλλομένης αποφάσεως ως προς το κριτήριο βάσει του οποίου επελέγησαν οι συγκεκριμένοι Δήμοι για την εφαρμογή του μέτρου από το σχολικό έτος 2018-2019, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, διότι, σύμφωνα με τα εκτεθέντα στην προηγούμενη σκέψη, η εν λόγω απόφαση, ως κανονιστική, δεν ελέγχεται από την άποψη της αιτιολογίας, περαιτέρω δε ούτε από τους ισχυρισμούς των αιτούντων ούτε από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι η προσβαλλόμενη απόφαση εκδόθηκε κατά παράβαση των όρων της εξουσιοδοτήσεως και ιδίως κατά πρόδηλη παραγνώριση των τοπικών συνθηκών αναφορικά με τα διαθέσιμα μέσα (προσωπικό, υποδομές) για την άρτια παροχή σχολικών υπηρεσιών προς τα νήπια που θα φοιτήσουν από το σχολικό έτος 2018-2019.

11. Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω, μη προβαλλομένου άλλου παραδεκτού και ορισμένου λόγου ακυρώσεως, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί στο σύνολό της…"

 

 

Στεφανία Σουλή

Δικηγόρος- Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια

https://stefaniasouli.gr/